اثر سياست‌هاي حمايتي بر مزيت نسبي توليد مهمترين محصولات جاليزي منطقه جيرفت

Effect of Protective Policies on Comparative Advantage of the Most Important Vegetables in Jiroft Area

مزيت نسبي يكي از معيارهاي مهم اقتصادي جهت برنامه‌ريزي توليد، صادرات و واردات است. در مطالعه حاضر وجود يا عدم وجود مزيت نسبي محصولات مهم جاليزي منطقه جيرفت(سيب زميني، خيار و گوجه فرنگي) در سال زراعي 86-85 با استفاده از دو نوع شاخص شناسايي مزيت نسبي تعيين گرديد. شاخص‌هاي نوع اول شاخص منفعت خالص اجتماعي، هزينه منابع داخلي و نسبت هزينه به منفعت اجتماعي و شاخصهاي نوع دوم شاخص كارايي مزيت، مقياس مزيت و شاخص جمعي مزيت بودند. با استفاده از شاخصهاي نوع اول در شرايط فعلي منطقه، محصول خيار و گوجه فرنگي مزيت نسبي داشتند. بر اساس شاخصهاي نوع دوم، به ترتيب متوسط عملكرد خيار و گوجه فرنگي و درجه تمركز محصولات خيار، گوجه فرنگي و سيب زميني نسبت به همه محصولات زراعي منطقه جيرفت بالاتر از متوسط كل كشور و نشاندهنده ترجيح كشاورزان منطقه به كشت اين محصولات بود. محاسبه ضرايب حمايتي و نتايج حاصل از ماتريس تحليل سياستي نشان داد كه يارانه غير مستقيم به توليد محصول سيب زميني پرداخت شده و در شرايط مداخله دولت سود بازاري براي توليد كنندگان سيب زميني و خيار وجود داشته؛ به علاوه، نظام توليدي محصولات خيار و گوجه فرنگي داراي كارايي بوده و توليدكنندگان محصولات خيار و گوجه فرنگي در شرايط مداخله دولت نسبت به تجارت آزاد، سود كمتري كسب كرده اند. طبقه بندي JEL: F13 , Q17, Q18

Comparative advantage is one of the important economic criterions in production, import and export programming. In this survey, existence and nonexistence of the most important vegetables(potato, cucumber and tomato) comparative advantage in Jiroft aria in the year 1385-86 by use of two comparative advantage recognition indexes was determined. The first indexes were Social Cost Benefit, Domestic Resource Cost and Net Social Profit and the second were Efficiency Advantage Index, Scale Advantage Index and Aggregative Advantage Index. By use of first indices, in the existent condition, cucumber and tomato had the comparative advantage. On the base of second indices, respectively, the yield mean of cucumber and tomato and concentration degree of cucumber, tomato and potato in relation to other crops in the region, was more than country average and indicated the preference of farmers to these crops cultivation. Calculation of protective coefficients and the Policy Analysis Matrix results showed that indirect subsidy was paid in potato production and in government intervention condition, market profit has been for potato and cucumber producers, more ever, productive system of cucumber and tomato had efficiency and cucumber and tomato producers in government intervention condition in compare to free trade had taken less profit. JEL classification: F13, Q17, Q18