شركت‌هاي فروشنده‌ي نرم‌افزار سيستم اطلاعات بيمارستاني و نياز كاربران

Do Hospital Information Systems Vendors Meet User Needs?*

مقدمه: نظر به اهميت نقش كاربران در موفقيت يا شكست يك سيستم اطلاعات بيمارستاني و همچنين سهم شركت‌‌هاي نرم‌افزاري به عنوان عرضه كننده‌ي «خدمات سيستم‌هاي اطلاعاتي» نه فقط «فروشنده‌ي محصولات»، اين مطالعه با هدف ارزيابي سيستم‌‌‌‌‌‌هاي اطلاعات بيمارستاني بر اساس نيازهاي كاربران در ايران انجام شده است. روش بررسي: از طريق يك مطالعه‌ي توصيفي، 5 شركت كه بيشترين نقش را در عرضه‌ي نرم‌افزارهاي سيستم اطلاعات بيمارستاني در مراكز آموزشي درماني داشتند، انتخاب شدند. نرم‌افزارهاي HIS (Hospital Information System) با استفاده از چك ليست و از طريق مشاهده در 8 بيمارستان بر اساس معيارهاي تعيين شده، مورد ارزيابي قرار گرفتند. چك ليست اوليه بر اساس نوشته‌جات و كاتالوگ/بروشور شركت‌هاي عرضه كننده‌ي نرم‌افزار HIS تهيه شد و طبق ديدگاه كاربران و متخصصين، مورد ويرايش قرار گرفت. جهت تامين پايايي چك ليست، مطالعه‌ي پايلوتي انجام شد تا نرم‌افزارهاي HIS را مورد ارزيابي قرار دهد. جهت تعيين روايي چك ليست نيز از شيوه‌ي آزمون- بازآزمون استفاده شد. داده‌ها از طريق مشاهده‌ي مستقيم، مصاحبه با كاربر و مسوول واحد IT بيمارستان جمع‌آوري شد و به وسيله‌ي آمار توصيفي و نرم‌افزار SPSS مورد تحليل قرار گرفت. يافته‌ها: نرم‌افزار شركت طراحان بوعلي با 67 درصد، بيشترين نياز كاربران را برآورده نموده است. هر چند همين شركت انتظارات كاربران را به صورت متناسب تامين نمي‌كرد؛ مدارك پزشكي (5/74 درصد)، داروخانه (6/58 درصد)، آزمايشگاه (5/74 درصد)، پرستاري (3/23 درصد) و مالي (4/65 درصد). حداقل نياز كاربران (29 درصد) توسط شركت نرم‌افزار ميكرو افزار قشم برآورده شده است. اگر چه بيشترين نياز كاربران در بخش‌هاي داروخانه (6/58 درصد)، آزمايشگاه (69 درصد) و پرستاري (60 درصد) توسط همين شركت تامين شده است. نتيجه‌گيري: هيچ يك از نرم‌افزارهاي مورد ارزيابي، نياز كاربران را به طور كامل در كليه‌ي بخش‌ها برآورده نمي‌كنند. شكست در برآوردن انتظارات كاربران در اين سيستم‌ها را مي‌توان به مشاركت ضعيف كاربران در طراحي اين سيستم‌ها نسبت داد؛ شايد بتوان اذعان داشت كه طراحي سيستم‌هاي اطلاعاتي در كشورمان هنوز در مراحل ابتدايي قرار دارد. از اين‌رو با توجه به اهميت نقش كاربر در موفقيت سيستم اطلاعاتي، به كارگيري رويكرد‌هاي جامع جهت طراحي اين سيستم‌‌ها بر اساس اهداف و فرايندهاي سازمان و نياز كاربر ضرورري به نظر مي‌رسد. واژه‌هاي كليدي: نظام اطلاعات بيمارستاني؛ نظام‌هاي كامپيوتري مدارك پزشكي؛ بخش مدارك پزشكي.

Introduction: Since users have a critical role in the success of a hospital information system, and also considering software companies as information system service providers-not only product sellers, this study was conducted to evaluate the hospital information system (HIS) software based on user requirements in Iran. Methods: Through a descriptive study, 5 vendors, which had the best selling software products among the university hospitals, were selected. According to the defined criteria, HIS software products were evaluated based on a checklist and through observation in 8 hospitals. The primary checklist was developed after reviewing literature, and the catalogues/brochures provided by HIS vendors. It was then modified according to the viewpoints of end users and experts. Test-retest was used to confirm the validity of the checklist. In addition, a pilot study was conducted to evaluate the reliability of the checklist. Data was collected by means of direct observation and interviewing the uses and heads of IT departments at hospitals. In order to analyze the data descriptive statistics was used in SPSS. Results: Although Boo-Ali company had the highest rate of user satisfaction (67%), it could not efficiently meet an average rate of 58.6% of usersʹ needs (medical records (74.5%), pharmacy (58.6%), laboratory (74.5%), nursing (23.3%), radiology (51.4%), and financial (65.4%)). Minimum user requirements (29%) were met by Qeshm Microware (29%). However, the highest satisfaction rates in pharmacy (58.6%), laboratory (69%), and nursing (60%) belonged to this company. Conclusion: None of the HIS software products could completely meet the end usersʹ expectations in all fields. This may be a result of poor user participation in the designing process. It can be concluded that Iran is still taking its first steps in HIS designing and since users are of utmost importance in the process, using a comprehensive approach based on organizational goals and workflow and user requirements seems necessary. Keywords: Hospital Information Systems; Medical Records Systems, Computerized; Medical Records Department.