خاستگاه شرقي «شاه لير» بر اساس تطبيق ساختار آن با داستان‌هاي شرقي - ايراني

The Eastern Origin of “King Lear” Based on Comparing its Structure with Eastern –Iranian Stories

ادبيات تطبيقي به بررسي تلاقي ادبيات در زبان‌هاي مختلف و روابط پيچيده آن در گذشته و حال و روابط تاريخي آن از حيث اثرگذاري و اثرپذيري درحوزه هاي هنري، مكاتب ادبي و جريان هاي فكري مي پردازد. در اين ميان تطبيق آثار شرقي با آثار غربي به عنوان دو قطب مقابل، همواره از اهميت ويژه‌اي برخوردار بوده است. مقاله حاضر با طرح اين سوال كه « آيا نمايشنامه «شاه لير» اثر شكسپير ريشه در افسانه‌هاي كهن شرقي - ايراني دارد؟» و پس از نشان‌دادن احتمال وجود ارتباط شاه لير شكسپير با شرق، سعي كرده است با تطبيق اين نمايشنامه، با نمونه‌هايي از انواع مختلف منابع شرقي – ايراني از جمله اسطوره فريدون، افسانه هندي گل بكاولي، قصه عرفاني قلعه ذات الصور، داستان ميرزا خسته خمار و داستان پادشاه و سه دخترش، شباهت‌هاي موجود در روايت غربي با روايت‌هاي شرقي را نشان دهد. در اين مقاله، با كاهش داستان شاه لير به نه «بن‌مايه» و تطبيق آن با داستان‌هاي مورد‌نظر معلوم شد كه اين داستان با تطبيق بيش از نود درصدي بن‌مايه‌هاي اساسي آن با نمونه هاي شرقي، مي تواند خاستگاه شرقي داشته باشد. پژوهش هايي از اين دست در حوزه مطالعات ادبي معاصر ايران بي‌سابقه نيست، اما تا جايي كه نويسندگان اطلاع دارند، پژوهش مستقلي درباره نمايشنامه شاه لير شكسپير، بر اين اساس انجام نشده است.

Comparative literature pays attention to the study of literature confluence literature in various languages and its complex relationship in the past and present as well as its historical relationships in term of effectiveness in the field of arts, literary schools, intellectual current issues and people. From this respect, comparing eastern oriented works with western ones as two opposite poles enjoys a particular importance. The present paper proposes the hypothesis that the play King Lear, a work of Shakespeare, is rooted in Iranian legends. After showing the possible relationship of King Lear with East, We has tried to compare the story of King Lear with several Iranian stories and myths such as Fereydoun myth, Indian GOl Bekavoli, devine story of Zatol Sour cast, story of tried, drunk Mirza and the story of king and his three daughters. By decreasing the King Lear to nine fundamental stories and comparing with them western samples, it was made clear that more than ninety percent of the King Lear stories are similar to the Iranian ones. Researches like this in the field of literature studies in modern Iran are not unprecedented. So as far as the authors know, no independent research on Shakespeare’s King Lear based on the above - mentioned hypothesis has so far been carried out.