دويم و واقع‌گرايي علمي

Duhem and Scientific Realism

رويكرد دويم به فيزيك، رويكردي نظام‏مند و رياضي‏وار است كه اين امر بي‏ترديد تا اندازه‏ي زيادي بر ماهيت تبيين فلسفي او از نظريه‏هاي علمي اثرگذار بوده است. به نظر دويم هدف علم طبقه‏بندي طبيعي پديده‏ها در يك چارچوب رياضي مناسب است كه بتواند روابط واقعي ميان هستومندهاي غيرمشاهدتي را بدون آشكار ساختن آنها، مشخص كند. نظريه‏ها تنها جعبه‏هايي پر شده از ابزارهاي طبقه‏بندي پديده‏ها نيستند كه مناسب امروز و نامناسب براي آينده باشند. مهم‏ترين ويژگي يك نظريه‏ي علمي توانايي پيش‏بيني پديده‏ها و قوانين تجربي كشف نشده است اما آنچه در اين پيش‏بيني بديع تاثير مي‏گذارد، روابط بين هويات است و به لحاظ هستي‏شناختي نظريه‏هاي علمي تعهدي نسبت به هويات غيرمشاهدتي به‏بار نمي‏آورند. با توجه به اين كه دويم يك مورخ علم است، با جستجو در آثار و آرا او نمي‏توان با صراحت و به وضوح نشان داد كه درباره‌ي نظريه‏هاي علمي، دويم يك واقع‏گرا است يا ابزارگرا. حتي برخي معتقدند او تلاش كرده است تا راهي بين ابزارگرايي و واقع‏گرايي بيابد. در اين مقاله ابتدا آرا دويم درخصوص هدف و ساختار نظريه فيزيكي بررسي مي‏شود. سپس با بيان برخي نظرات موافق و مخالف با واقع‏گرا بودن دويم، نشان مي‏دهيم ديدگاه‏هاي او درباره‏ي نظريه‏هاي علمي تمايل بيشتري به واقع‏گرايي ساختاري دارد.

Duhem’s viewpoint about physics is a systematic and mathematical one that surely somehow has effected to his philosophical explanation of scientific theories. For Duhem, the aim of science is classifying the phenomena in a good mathematical frame in which it could identify the real relationships among the theoretical identities without manifesting them. Theories are not only full boxes of phenomena classified tools that are proper for today and improper for tomorrow. The most important characteristic of a scientific theory is to predict phenomena and experimental laws that is not discovered, but what is effective in this novel predict is the relationship between identities. In the view of ontology, scientific theories make no commitment for theoretical identities. In spite that Duhem is a scientific historian, and by searching in his works and ideas we can’t clearly say Duhem is the realist or the instrumenalist about scientific theories. Even some believe that he is tried to find a way between realism and instumentalism. In this paper, at first Duhem ideas about the aim and structure of physical theory will be surveyed. Then by some pro and opponent ideas with Duhemʹs realism we will demonstrate his ideas about scientific theories has more tendencies to structure realism.