شيوه هاي بازنمايي كارگزاران اجتماعي در نشـريّات دوره مشـروطه از منظر گفتمان شناسي انتقادي با عنايت به مولفه هاي گفتمان مدار جامعه شناختي- معنايي

The Methods of Representing Social Activists in the Publications of Mashroutiyat period from a Critical Discourse Analysis Perspective Regarding Socio-Semantic Discoursal Features

تحليل گفتمان انتقادي از جمله رويكردهاي نوين در تجزيه گفتمان و متن است. در اين رويكرد مبنا بر اين است كه زبان و گفتمان در سطوح زيرين حاوي ايديولوژي و روابط قدرت و سلطه است و در سطوح زبرين حاوي ساختارها و مولّفه-هاي گفتمان مدار است. اين ساختارها و مولّفه ها با ايديولوژي نهفته در لايه هاي زيرين متن رابطه اي دو سويه دارد. تحليل گر گفتمان انتقادي با استفاده از الگوهاي خاصّ به بررسي و تحليل اين ساختارها مي پردازد تا به ايديولوژي پنهان در پس متون پي برد. بيش تر تحليل گران گفتمان انتقادي مبناي تجزيه و تحليل متون را بر پايه تظاهرات زبان شناختي بنا نهاده اند در حاليكه ون ليوون (1996) معتقد است مولّفه‌هاي جامعه شناختي- معنايي گفتمان، شناختي عميق تر و جامع تر از متن ارايه مي دهند. در اين پژوهش با استفاده از الگوي ون ليوون، متون انتخاب شده از 41 شماره از 8 نشريه سالهاي آغازين دوره مشروطه (صوراسرافيل، حبل المتين، مساوات، نداي وطن، مجلس، رهنما، صبح صادق، آيينه غيب نما)، تجزيه و تحليل شده اند. همه اين متـون كم و بيـش از مولفه هاي جامعه شناخــــتي- معنايي استفاده كرده اند. شيوه غالب در بازنمايي كارگزاران اجتماعي، استفاده از مولّفه ها به ترتيب زير است: تشخص بخشي، فعال سازي، تشخص زدايي، حذف و منفعل سازي؛ در اين نشريّات كارگزاران در هيات انسانهايي فعال و پويا بازنمايي شده اند. كارگزاراني فعال كه پس از رهايي از استبداد در راه پيش رفت جامعه خود تلاش مي كنند. در انجام اين پژوهش علاوه بر تحليل كيفي از بررسي كمـّي يعني محاسبه بسامد و درصـد مولّفـه ها و اعمال شيوه هاي آماري مجذور خي و فرمول نسبت استفاده شده است.

The research considers the methods of representing social actors in the publications of the early Mashroutiyat from critical discourse analysis point of view .The critical discourse analysis is a new approach in analysing discourse and text .The approach is based on the idea that discourse holds ideology and the relationship of power and dominance in the upper levels of text, but in lower levels it holds structures of discoursal features. These structures and features are in mutual relationship with covert ideology in the lower levels of text.Using particular research methods, critical discourse analyst considers these structures to discover the hidden ideology behind the text. While most of the critical discourse analysts take the most notice on linguistic aspects, Van. Leeuven (1996) believes that socio-semantic discoursal features present a more comprehensive and profound understanding of the text. Using Van. Leeuven’s method in this research , 41 issues of eight publications of the early years of Mashroute ( Sour Esrafil , Hablolmatin , Mosavat , Nedaye Vatan , Majles , Rahnama , Sobhe Sadegh , Ayineye Gheybnama ) were studied. All of these texts held socio-semantic features, more or less. Social agents were mainly represented through the following features: personification, activation, depersonification, deletion, passivization. In addition to qualitative analysis, the quantitative calculation of the frequencies of the features as statistical analysis of Chi-square and Relation formula has been used in doing the research .