قاعده فقهي، حقوقي انصاف

Lawful and Judicial Rule of Equity

انصاف صرف نظر اين كه يك قاعده ي فقهي باشد، به دو معنا است: يكي برابري و ديگري حكم وجدان و اخلاق در يك مورد. انصاف با مفاهيم عدالت، استحسان، مصالح مرسله متفاوت است و از مواردي است كه وجود آن داراي حسن ذاتي و عدم آن داراي قبح ذاتي است. قاعده ي انصاف را مي توان با استناد به آيات، سنت، اعم از روايات و افعال معصومين، و بنا عقلا به اثبات رساند، همچنين موارد متعددي از كاربرد اين قاعده در زندگي معصومين و قضاوت هاي ايشان به چشم مي خورد. تفاوت اين قاعده با قاعده ي عدل و انصاف كه توسط برخي فقها به كار رفته است، در اين است كه قاعده ي عدل و انصاف به معناي تنصيف است و كاربرد آن در مورد تقسيم اموالي است كه در مورد مالكيت و ميزان آن بين دو يا چند نفر، اختلاف وجود دارد اما قاعده ي انصاف كه مقصود اين تحقيق است، به معناي مدنظر قراردادن شرايط و اوضاع و احوال قضيه و دخيل كردن آنها در دادن راي مقتضي است. انصاف در نظام هاي حقوقي رومي ژرمني و كامن لا مفهومي است كه از گذشته وارد اين نظام ها شده و به معناي راي بر مبناي وجدان قاضي است. در نظام كامن لا انصاف يكي از منابع حقوق به شمار مي رود؛ با اين حال، انصاف در حقوق ايران به عنوان يك قاعده بيان نشده و برخي حقوقدانان آن را به عنوان يك منبع حقوق كه نانوشته است، مطرح نموده اند. از طرفي اين مفهوم ويژگي هاي يك قاعده ي حقوقي را نيز داراست و موارد كاربرد متعددي در حقوق دارد، لذا مي تواند يك قاعده ي حقوقي نيز باشد.

Equity, regardless of its being a judicial principle, has two meanings: First, equality and second, conscience and morality judgment in one case. It is different from justice, Estehsan and etc. It is one of those cases that their presence make good essence and their absence follow unfavorable essence. The principle of equity can be proven by verses and tradition. Several cases of the practicality of this principle can be seen in the lives and judgments of the Immaculate. The principle of justice and equity has been used by several Jurisconsults but there is difference between equity and justice. Equity is an important concept in Roman and German systems too. In Iran, equity in not a rule and some lawyers indicate it as lawful source.