تاثير زمان و مكان در تطور آرا فقيهان

Influence of Time and Place in Variation of Clericʹʹs Opinions

اين پژوهش به بررسي نقش زمان و مكان در اجتهاد مي پردازد. نظريه هاي مختلفي در باره تاثير زمان و مكان بر احكام شرعي وجود دارد. جهت گيري اين پژوهش، بررسي مفهوم زمان و مكان و نقش اين دو در اجتهاد و آرا فقيهان است كه موجب پويايي فقه در همه زمان ها و مكان ها مي گردد. چنين رويكردي اهميت پرداختن به اين موضوع را نشان مي دهد. معناي نقش داشتن زمان و مكان در اجتهاد آن نيست كه دو عنصر زمان و مكان به عنوان يكي از منابع اجتهاد تلقي شوند، زيرا در فقه سنتي و اجتهاد جواهري كه امام خميني(ره) قايل به آن هستند و از مشايخ سلف به ارث رسيده، عناصر زمان و مكان به عنوان منبع اجتهاد شناخته نشده است. بايد توجه داشت كه كتاب و سنت به گونه مستقيم در ناحيه احكام شرعي در مقام اجتهاد نقش دارند، اما زمان و مكان مستقيماً در مقام اجتهاد در ناحيه مشخص كرده ملاكات احكام و موضوعات و ويژگي هاي آنها داراي نقش مي باشند. از اين رو است كه موضوعي به دليل تغيير ملاك و يا ويژگي هاي آن مي تواند در زماني خاص داراي حكمي بر خلاف حكم اول شود، به دليل تغيير ملاك و يا ويژگي هاي آن. بنابراين زمان و مكان بي واسطه در ناحيه ملاك و موضوع و مشخص-كردن آنها نقش دارند نه در ناحيه احكام.

This study is about the role of time and place in Ejtehad (supreme religious competence). There are different views on the influence of time and place on the Shariat decrees. The purpose of this research is to understand the interrelationship of the above two factors along with the views of the supreme religious authorities. Comparing traditional and Javaheri Ejtehad which Imam Khomeini (pbuh) has inherited reveals that the time and place factors have not been recognized the sole reference of Ejtehad. It is noteworthy that the Book and Shariat are interlinked in Shariat decrees and Ejtehad position whereas time and place are directly related to the specific decrees that is to say that through time and place the base of decrees and their specificity –internally and externally- are highlighted and dynamics. That is why that a decree on a specific subject can change with time negating or emphasizing the previous one. Therefore, time and place on a decree play their roles and not only decree.