كليدواژه :
توصية اخلاقي , آئين خنياگري , مطالعة تطبيقي , فتو تنامه
چكيده فارسي :
به نظر م يرسد براي موسيقي دانان فتو تنام هاي نوشته نشده است. اين نبود احتمالي را م يتوان چنين تفسير كرد كه اهل اين
هنر يك صنف به شمار نم يرفت هاند؛ نيز اين گمان دور از ذهن نيست كه اگر صنف موسيق يدان در عمل وجود داشته، منع مذهبي
و حرمت غنا مانع از نوشتن فتو تنامه براي آنان بوده است.
اما در برخي رسالات موسيقي، بخشي به «نصايح موسيقاري » يا شيوه «سلوك اين فنّ شريف » يا «آداب مجالس » اختصاص
دارد كه به پيروي از قابو سنامه از آن با عنوان كلي «آيين خنياگري » ياد م يكنيم. اين مطالب را م يتوان به دو بخش كلي تقسيم
كرد: نخست، پيشنهادها و تمري نهايي براي بالا بردن تواناي يهاي فني است؛ دوم، توصي ههاي اخلاقي به هنگام حضور در مجالس
است كه برخي از اين اصول چون راز پوشيدن، خو شخوي و متواضع و راست قول بودن و دوري از طمع و تكبر و حسد، وصايايي
است كه در فتو تنام ههاي ديگر پيش هه ا نيز ديده م يشود.
بخش ديگري از مطالب رسالات موسيقي كه با فتو تنام هها قابل قياس است، نسبت دادن برخي مقامات و عمليات
موسيقي به پيامبران و نيز حكيمان مقبول در فرهنگ اسلامي چون فيثاغورس و افلاطون و ارسط وست كه يادآور اين نكته در
فتو تنام ههاست كه سرسلسله هر پيشه را يكي از پيامبران يا صلحا قرار داده اند.
در اين مقاله كوشش شده كه آنچه درباره آيين خنياگري )يا عناوين مشابه( در قابو سنامه )سده پنج مق( و نيز رسالات
موسيقي كنزالتحف )سده هشت مق(، جام عالالحان )سده نه مق( و بهج تالروح )سده يازده مق( و رساله موسيقي اميرخان گرجي
)سده دوازده مق( آمده، بررسي شود و در مواردي با وصاياي اخلاقي فتو تنام هها مورد مطالعه تطبيقي قرار گيرد.
چكيده لاتين :
It seems that there is no Fotovatnameh
(Chivalry Epistle) for musicians. The lack of
such books can be interpreted as the lack of
one united guild for them. And yet, if there
has been a guild for them, it is possible that
the religious
sanctity of music forbade its members to
write a Fotovatnameh.
But in some treatises on music, some
parts or chapters are dedicated to “musical
advices” or to the “conduct in this noble art”
or “the manner in chamber music” which
following Qaboosnameh we will generally
name it as “minstrelsy ritual”. These topics
can be classified in two categories: first,
some suggestions and practices for
improving technical abilities; second, moral
advices for the manners in chambers and
gatherings, like secrecy, cheerfulness,
modesty, honesty, and avoiding greed, vanity
and jealousy, the sort of which can be found
in other guilds’ Fotowatnamehs.
The other topic in musical treatises, which
resembles that of Fotowatnamehs, is the
attribution of an authority or some techniques
to the prophets or wise men and philosophers,
accepted as such in Islamic cultures, like
Pythagoras, Plato and Aristotle. This is a
typical feature in Fotowatnamehs and reminds
one that the source of every guild can be
traced back to a prophet or wise man.
In this article we try to explore what has
been said about music under the title of minstrelsy
(and the like) in Qaboosnameh (5th
cent) and in musical treatises of
Kanz-ol-Tohaf (8th cent), Jame’-ol-Alhan
(9th cent), Behjat-ol-Rooh (11th cent) and
musical treatise of Amir Khan Gorji (12th
cent) to finally compare them to moral
advices in other Fotowatnamehs.
