بررسي آگاهي مرتع‎داران از تخريب مراتع در شيوه‌هاي مديريت سنتي مرتع‌هاي شهرستان اراك

Study of Pastoralistʹʹs Perception on Rangeland Eegradation Caused by Traditional Management Systems in Arak Rangelands

زمين‌هاي مرتعي شهرستان اراك حدود 16 درصد از مراتع استان مركزي را شامل و بيش از 90 درصد از آن به صورت سنتي بهره‌برداري ميشود. مرتع‌داري سنتي در قالب سه نوع شيوه افرازي، مشاعي و شورايي تعريف مي‌شود كه هر كدام كارايي اجتماعي متفاوتي دارند. بررسي در اين مرتع‌ها با هدف ارزيابي ميزان آگاهي بهره‌برداران هر يك از شيوه‌هاي مديريتي، از تخريب مرتع انجام شد. از اين داده‌ها مي‌توان در برنامه‌هاي توسعه پايدار مراتع، جلب مشاركت بهره‌برداران و گزينش بهترين سيستم بهره‌برداري كه كمترين تخريب را دارد، استفاده كرد. بدين منظور، 11 فاكتور در 3 طبقه در قالب پرسشنامه طراحي شد. از 105 نفر از مرتع‌داران صاحب پروانه چرا به طور مستقيم پرسش‌گري به عمل آمد. به منظور بررسي رابطه بين شيوه‌هاي مديريت مرتع با ميزان تخريب، به بررسي وضعيت مرتع هر سامان به روش سازمان جنگل‌باني آمريكا (چهار فاكتوري)، پرداخته شد. يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد كه بين برآورد ميزان تخريب مرتع توسط بهره‌برداران و وضعيت مرتع در حال حاضر اختلاف معني‌دار وجود ندارد و در واقع بهره‌برداران به شدت تخريب در مراتع خود آگاهي دارند. شدت تخريب در همه حالت‌هاي بهره‌برداري زياد است و بهره‌برداران با دشواري‌هايي مانند شمار بالاي دام و دامدار غيرمجاز، تجاوز به مراتع و رعايت نكردن زمان چراي دام، روبرو هستند.

Arak rangelands cover about 16 percent of the lands area in Markazi province and about 90% of these rangelands are under traditional exploitation. Traditionally, rangeland utilization types include private, collective, council-based ownership that bear certain and varied social effectiveness. This survey was conducted in public rangelands to assess the perceptions of pastoralists about rangeland degradation in each exploitation method.. Collecting such information is vital for future sustainable development of rangelands and attracting exploiterʹs participation for choosing the best exploitation method. For this purpose, a questionnaire with 11factors in three categories was designed. Accordingly, 105 questionnaires were completed through direct interview with exploiters (only those who owned grazing license). The condition of rangelands in 41 samples were calculated by using the Four Factors method (USDA Forest Service method of determining rangeland condition).The results indicate that there is no significant difference between perception of pastoralists on rangeland degradation and condition which shows that exploiters are familiar with degradation intensity of their rangelands. Degradation level at rangelands in all exploitation methods is high and early grazing, over grazing and over stocking are common problems of these rangelands.