ضماير شخصي در زبان‌ها و گويش‌هاي ايراني

Personal Pronouns in Iranian Languages and Dialects

زبان‌ها و گويش‌هاي ايراني از جمله منابع غني زبان شناسي در ايران هستند كه به دليل قدمت و گستردگي، كارگاهي بزرگ براي تحقيقات زبان شناسي در ايران به حساب مي‌آيند. ضماير در اين زبان‌ها و گويش‌ها از تنوع و پيچيدگي قابل توجهي برخوردارند كه تحليل ساختار و نقش‌هايي كه اين اقلام ايفا مي‌كنند مي‌تواند جالب توجه باشد. در همين راستا در اين پژوهش 32 زبان و گويش به لحاظ ساختار و نقشي كه ضماير ايفا مي‌كنند به سه جهت كلي مورد بررسي و تحليل قرار گرفته‌اند. بخش اول به توصيف ساختار ضمير در زبان‌ها و گويش‌هاي ايراني اختصاص يافته و نشان داده شده است كه ضمير شخصي در اين گويش‌ها به لحاظ ساختار واژه به چه شكلي ظاهر مي‌شود. در بخش دوم به نقش ضمير در اين گويش‌ها پرداخته شده است. در اين بخش ضمير به لحاظ متغيرهايي نظير شخص، شمار، جنسيت، حالت، زمان و نظام تعدي مورد بررسي قرار گرفته است. اين بخش نشان مي‌دهد زبان‌ها و گويش‌هاي مورد بررسي از ابزارهاي متفاوتي نظير افزودن واكه، تغيير آرايش واجي، تغيير واجي به منظور نشان دادن تاثير متغير‌هاي فوق بر ضمير استفاده كرده اند. بخش سوم به بررسي الگوهاي تغيير واجي در ضمير‌هاي شخصي اختصاص يافته است.

The study of internal structure and functions of pronouns across languages can be useful for typological, theoretical as well as descriptive studies. Personal pronouns in Iranian languages and dialects have been investigated in the present study. The study has indicated that the pronouns are in clitic as well as free morphemes. The study also indicated that the languages and dialects benefit from various linguistic tools to show the effect of variables like person, number, gender, transitivity and tense. The study has also shown that the investigated languages have three forms in person and two in number. Regarding gender, almost all are neutral. The clitic forms of pronouns are in either enclitic or post-clitics. In some dialects it has been indicated that tense is of effective variables. Transitivity and ergativity are two of the factors that have been found effective in the study.