جشن‌هاي ايراني در دوره اول عباسي (132 - 232ﻫ)

Persian celebrations during the early Abbasid Caliphat

يكي از مظاهر تمدن در نزد هر ملتي، جشن‌هاست. ايرانيان در دوران باستان، جشن‌هاي ديني متعددي داشتند. با فراگيري اسلام در ميان ايرانيان، برخي از جشن‌هاي گذشته فراموش شد و بعضي به حيات خود ادامه داد. عباسيان كه به‌شدت متاثر از فرهنگ ايراني بودند در كنار اعياد اسلامي به جشن‌هاي گذشته ايرانيان مانند مهرگان و نوروز نيز توجه داشتند. تاثير خلافت عباسي از ‌آداب الملوك ايراني و نفوذ خاندان‌هاي معروف ايراني چون آل برمك نيز در اهميت يافتن اين جشن‌ها سهم زيادي داشت. اين مقاله برآن است تا جشن‌هاي ايراني دوره اول خلافت عباسي را بررسي كند. با توجه به ماهيت موضوع، روش تحقيق مبتني بر تجزيه و تحليل اطلاعات جمع‌آوري شده از منابع موثق و دست اول و هم‌چنين تحقيقات معاصر است. در اين پژوهش نشان داده شده است كه جشن‌هاي اين دوره از فرهنگ ايراني تاثير بسياري پذيرفته است و عرب‌ها بيش از هر‌چيز براي دست يافتن به اهداف سياسي خود و جلب مشاركت و همكاري ايرانيان كارآمد در دستگاه خلافت، با برپايي مراسم جشن‌ها مخالفتي نشان ندادند و در اين باره با تسامح رفتار كردند. از ميان جشن‌هاي ايراني دوران باستان، نوروز و مهرگان و سده و برخي جشن‌هاي كم‌اهميت‌تر نظير جشن رَكوب الكوسَج در اين دوره رايج بود. هم‌زماني با زمان ماليات‌گيري، دريافت هدايا، و خوش‌گذراني رايج در اين جشن‌ها علت پذيرش آن‌ها بود.

Traditional celebrations and religious cults are among the main characteristics of every civilization and culture. In Iran, the case has been even more interesting. Pre-Islamic Iranian culture treated celebrations and ceremonials with a special regard. There were several monthly celebrations most of them related with religion and agriculture. After converting Iranian people to Islam, a good number of these celebrations, particularly Nawr?z and Mehrg?n survived and continued to being performed at due dates. Abbasid caliphs in contrary to their Umayyad predecessors, who used to maintain a strong bias for Arab race and culture, were interested in Persian culture and ceremonials. Their affecting by Persian mirror for princes as well as the influential presence of Iranian viziers like Ibn Muqaffa’, the Barmakides, etc. in Abbasid court has contributed to this cultural survival. This study has touched upon the situation of Iranian celebrations during early Abbasid period as a subject which needs more investigation. In this way, it mainly relied on sparse textual materials which are mostly gleaned from different library sources. It proceeded through an analytical method in order to compose these textual materials into an explanative narration. The results show that the primary purpose of the Abbasid caliphs’ tolerance for Iranian celebration was of political and expedient nature. Nawr?z, Mehrg?n and Sedeh were more customary celebrations which their holding was of financial importance.