باز خواني مصراعي از شاهنامه « هَم» يا «هُم»

Review of the Shahnameh Verses – “hom” or “ham”

در اين مقاله سعي بر آن شده تا مصراعي را دوباره بازخواني كنيم و بر اين اساس، ايرادي را كه نسخه شناسان شاهنامه پژوه و قافيه سنجان بر آن گرفته اند و از حيث علم قافيه اين بيت را داراي عيب اقوا دانسته اند، برطرف كنيم. دراين مقاله ابتدا ضبط‌هاي مختلف اين بيت در نسخ چاپي همچون مسكو، ژول مول و جلال خالقي مطلق آورده شده و سپس نظر شارحان مختلف در اين باره آمده است و در قسمت دوم مقاله بر اساس شاهنامه خالقي مطلق ضبط،«هم» بر ضبط «خم» ترجيح داده شده است و در قسمت سوم مقاله، نگارنده قافيه مصرع دوم را نه آنگونه كه شارحان تلفّظ كرده اند و معني نموده، خوانده ام، بلكه به نظر مي رسد مصراع دوم را در محل قافيه بايد به گونه اي ديگر خواند يعني: «زمين آمد از سم اسبان به هُم» كه در اين صورت با گاو دُم مي تواند قافيه باشد، ‌البتّه دلايل برتري تلّفظ «هُم» بر «هَم» و معاني مختلف آن و اينكه اين واژه در گناباد و بسا اطراف آن هنوز هم به كار مي رود در متن با شواهد و امثال بيان شده است.

Although researchers have always been trying to remove the veils of mysteries from it‚ Shahnameh‚ the Iranian ethnical and cultural identification record‚ has continued to remain vague and mysterious in the field of beliefs, symbols and philology. On the other hand‚ Shahnameh is a rich treasury due to the amount of Persian words, and it is the secret of the existence of the Persian language and literature. There are many words used in the Shahnameh, which,with the same pronunciation or with some variation of it, are still used in the speech of the villages of the Greater Khorasan. In this article an effort has been made to review the Shahnameh verses in order to correct the faults that the Shahnameh researchers, stylists, and rhyme experts have found with it. In this article we first present the various records of it in its multiple versions by the Moscow publisher and Jalal Khaleqi Motlaq‚ and then different philologists’ views have been given. In the second part of the article the record of “hom” has been preferred over the record of “ham.” In the third part‚ however‚ the writer of the article reads the rhyme not as the philologists do‚ but as “hom” rhyming with “dom‚” that is “hom.” The reason for this preference and the different meanings of the word “hom,” which is still used in Gonabad and its surrounding villages‚ is explained and illustrated by citing examples from the text.