سيمين قلم و تيغ درم در شاهنامه فردوسي

Sīmīn-Qalam and Tīγ-e-Deram in Ferdowsiʹʹs Shah-nameh

در شاهنامه فردوسي، بيت زير در توصيفِ زيبايي‌هاي رودابه، دختر مهراب آمده‌است: دو نرگس دژم و دو ابرو به خم ستون دو ابرو چو سيمين قلم تعدادي از دستنويس هاي شاهنامه به جايِ «سيمين قلم» در اين بيت «تيغِ دُژم» يا «تيغِ درم» آورده‌اند. برخي از محققان ضبط «تيغِ درم» را بر گونه‌هايِ «تيغِ دُژَم» و «سيمين قلم» (ضبط مختار خالقي مطلق) ترجيح مي‌دهند و معتقد هستند كه «تيغ درم» ابتدا به «تيغ قلم» (قلمتراش؟) گشتگي يافته و بعدها گروهي از كُتاب «تيغ قلم» را به كلي مسخ و ساده كرده، به «سيمين قلم» گردانده‌اند؛ گذشته از اين، احتمال داده شده است كه لفظ «درم» در اين تركيب ربطي به واژه معروف درم (مسكوك سيمين) ندارد، بلكه در اين مورد واژه را بايد به فتح اول و دوم، يعني «دَرَم» خواند و «كارد، چاقو» و يا ابزاري از اين دست معني كرد. از يك سو، قراين زباني نشان مي‌دهد كه وجود واژه‌اي به صورت «دَرَم» در زبان فارسي غيرمحتمل است و واژه «درم» در تركيبِ «تيغِ درم» در همان معني معروف خود، يعني «مسكوك سيمين» استعمال شده‌است و استبعادي ندارد كه فردوسي به علاقه جنسيت از «درم» معنيِ «نقره» اراده كرده و «تيغ درم» را در معنيِ «تيغي از نقره» به كار برده باشد؛ از سوي ديگر شواهد موجود در خود شاهنامه و متن‌هاي ديگر فارسي به خوبي حاكي از آن است كه تركيب «سيمين قلم» در بيت مورد بحث و همچنين در بيتِ دو ياقوت خندان دو نرگس دژم ستون دو ابرو چو سيمين قلم كه در شاهنامه در توصيف سودابه آمده‌است، همانند تركيبِ «تيغ درم» تركيبي اصيل و يقيناً از خود فردوسي است.

In the Shah-nameh of Ferdowsi, the following verse has been used in describing the beauties of Rudabeh, the daughter of Mehrab: دو نرگس دژم و دو ابرو بخم ستون دو ابرو چو سيمين قلم Several manuscripts of the Shah-nameh have recorded tiy-e-dozam or tiy-e-deram instead of simin-qalam in this verse; therefore, some scholars have preferred tiy-e-deram to tiy-e-dozam and simin-qalam. This fact has led them to suggest that the spelling of tiy-e-deram is the original one and it has been changed first to tiy-e-qalam [ = penknife ( ? ) ] and then this form has been metamorphosed and simplified to simin-qalam by a number of scribes. Besides, it has been supposed that deram in tiy-e-deram has nothing to do with the Persian word deram ( = drachma ) meaning "silver coin" and it must be read as daram referring to "an instrument for cutting, such as knife or dagger". In fact, there is some linguistic evidence which indicates that the application of daram in the Persian language is quite implausible and the second element in the phrase tiy-e-deram has been used in its well-known meaning, namely, "silver coin". Accordingly, it is possible that Ferdowsi might have used deram metaphorically pointing to "silver" and tiy-e-deram to refer to "a dagger made of silver". Besides, there are some examples in the Shah-nameh and other Persian texts which indicate that the phrase simin-qalam in the above– mentioned verse and also in the following verse which describes Sudabeh: دو ياقوت خندان، دو نرگس دژم ستون دو ابرو چو سيمين قلم Like tiy-e-deram is an original one and is created by Ferdowsi himself.