نقد روايتي از چهارمقاله درباره زندگاني فردوسي

A Critique on the Account of Ferdowsi’s Life as Presented in Chahar-Maghale

نظامي عروضي نخستين نويسنده‌اي است كه شرح‌حال بالنسبه مفصّلي از فردوسي در چهارمقاله به دست داده است. وي پس از آن‌كه شنيده‌ها و يافته‌هاي خود را از زندگاني فردوسي بيان مي‌كند، به نقل روايتي مي‌پردازد كه در سال 514 در نيشابور از امير معزّي و او سابقاً از شخصي به نام امير عبدالرزاق شنيده بوده است. اين روايت بسيار مهم كه متضمّن حوادثي از آخرين سال‌هاي زندگي فردوسي است، هرچند در پژوهش‌هاي جديد بسيار مورد توجه و استناد قرارگرفته، اما هيچ‌گاه جزييات آن به نحو شايسته نقد نشده است. موضوع اين مقاله بررسي اين روايت است و بدين منظور گزارش مزبور به قطعاتي تقسيم و مطالب هر قطعه با مآخذ معتبر تاريخي سنجيده و نتيجه‌گيري شده است.

Nezami Aruzi is the first author articulating Ferdowsiʹs life in Chahar-Maghale. Among his findings, he gives an account of Ferdowsi’s life which was related by Amir Moazi (in 514 A.H.) and Abdol-Alrazagh before him. Although this significant account which includes the best events of Ferdowsiʹs later life has been considered in recent researches, it has not been criticized in detail. This article first examines the mentioned part and then evaluates each part based on reliable historical sources.