رابطه خلق و عاطفه با رفتار جامعه يار سازماني و غيبت شغلي در كاركنان چهار كارخانه بزرگ صنعتي، رويكرد چند سطحي

The relation between mood and affect with organizational citizenship behavior (OCB) and job absenteeism in four industrial factory personnel; a multiple level of analysis approach

زمينه و هدف: يكي از مسايل مورد توجه روان‎شناسان صنعتي و سازماني، مطالعه خلق و عاطفه در محيط‎هاي كاري است. هدف از اين پژوهش، بررسي رابطه خلق و عاطفه در سطح فردي و گروهي با رفتار جامعه يار سازماني (رفتار مدني سازماني) و غيبت شغلي در محيط كار بود. مواد و روش‌ها: نوع مطالعه همبستگي بود و جامعه آماري پژوهش را كليه كاركنان شركت‎هاي پلي‎اكريل اصفهان، دي‎ام‎تي اصفهان، ذوب‎آهن اصفهان و مجتمع فولاد مباركه اصفهان در سال 1387 تشكيل مي‌دادند (تعداد كل افراد جامعه 14985 نفر) كه در طول يك سال كاري خود، سابقه غيبت غير مجاز داشتند. 35 گروه (تعداد كل نمونه 347 نفر) به طور تصادفي از بين گروه‎هاي كاري اين كارخانه‎ها انتخاب شدند. اين گروه‎ها از گروه‎هاي دست نخورده سازماني بودند كه بر اساس فعاليت‎هاي سازماني شكل گرفته بودند. پرسش‎نامه‎هاي عاطفه شغلي، عاطفه مثبت و منفي، رفتار جامعه يار سازماني و همچنين، اطلاعات آرشيوي مورد استفاده قرار گرفت. روش تحليل درون‎گروهي و بين‎گروهي و همچنين رگرسيون معمولي و سلسله مراتبي استفاده گرديد. يافته‌ها: نتايج اين پژوهش نشان داد كه در سطح فردي، غيبت شغلي با حال و هواي عاطفي مثبت، رابطه منفي و با حال و هواي عاطفي منفي، رابطه مثبت و رفتار مدني سازماني با حال و هواي عاطفي منفي رابطه منفي و معني‎دار دارد. در سطح گروهي نيز رفتار غيبت شغلي با حال و هواي عاطفي مثبت گروه، رابطه منفي و با حال و هواي عاطفي منفي گروه رابطه مثبت و معني‎دار داشت. نتيجه‌گيري: در سطح تحليل فردي، در كاركناني كه عضو گروه‎هايي بودند كه واكنش‎هاي عاطفي مشابه به خودشان دارند، به دلايل اثرات گروهي، رابطه قوي‎تري بين عاطفه و غيبت وجود داشت.

Aim and Background: One of main concerning problem among industrial organizational research was to study mood and affect in work environments. The aim of the current research was to investigate relation between mood and affect with organizational citizenship behavior and job absenteeism in work context. Methods and Materials: This was a correlational study. Statistical population consist of all personnel of Isfahan Polyacril and Isfahan D.M.T Companies, Isfahan Zob Ahan, and Isfahan Steal Complex of Mobarakeh (14985 persons) that have disadmitted absent from work for one year. The current study was administered in 2008. 35 groups (374 persons) were selected randomly from working groups of these factories that were from intact organizational groups. Instruments were job affect inventory, positive and negative affect questionnaire and organizational citizenship behavior inventory and archival data. Within analysis and between analysis, also hierarchical and OLS (ordinary least squares) regression methods were used for analyzing data. Findings: Findings at individual level indicated that absenteeism related negatively with positive tone affect and positively with negative tone affect. Also OCB conversely related to negative tone affect. At group level of analysis, absenteeism with positive tone affect had reverse relationship, while it had direct relation with negative tone affect. Conclusions: In individual level, there was a stronger relation between affect and absenteeism among members of work groups with similar mood reactions, because of group effects.