ايران در خاورميانه: روندهاي آينده منطقه

Iran in the Middle East: Future Regional Trends

پيش‌بيني روندهاي آينده در منطقه خاورميانه كاري بسيار دشوار است كه در بيشتر موارد نيز به‌دليل شتاب بسيار بالاي تحولات بين‌المللي در اين منطقه و درگيري قدرت‌هاي بزرگ در آن پيش‌بيني‌ها تحقق پيدا نمي‌كنند. منطقه خاورميانه يكي از بي‌ثبات‌ترين مناطق جهان است كه برخلاف بسياري از ديگر مناطق در حال توسعه جهان همچنان نزديك به دو دهه پس از پايان جنگ سرد كشمكش‌هاي منطقه‏اي، به‏ويژه كشمكش اعراب و اسراييل هنوز در آنجا به پايان نرسيده است. به همين دليل برخلاف ديگر مناطق در حال توسعه، به‏دليل وجود ذخاير نفتي و همچنين رشد بنيادگرايي اسلامي كه تهديدي را براي منافع غرب به‏ويژه ايالات متحده فراهم مي‌آورد، همچنان فضاي امنيتي در اين منطقه جهان باقي مانده است. تحولات پس از 11 سپتامبر در اين منطقه، به‏ويژه مشكلات جدي كه آمريكا در مديريت امور خاورميانه با آن رو به روست، وضعيتي را پديد آورده است كه مي‌توان پيش‌بيني كرد كه روند افول نفوذ آمريكا در اين منطقه آغاز شده است. همين موضوع فضايي را براي نقش‌آفريني بيشتر ايران در منطقه به‏عنوان جايگزيني براي قدرت آمريكا فراهم خواهد آورد. نويسنده معتقد است كه دموكراتيك شدن در جهان عرب سبب كاهش تنش‌هاي ميان كشورهاي عربي با ايران و برقراري روابط بهتر با آنها خواهد شد. قدرت گرفتن شيعيان نيز فضاي مانور بيشتري را براي ايران در منطقه خاورميانه فراهم خواهد كرد.

This paper seeks to examine the current developments in the Middle East and particularly the challenges ahead of the region in attaining sustainable development in the near future. The elitist theory is adopted as the conceptual framework for the research, since in the absence of institutionalization, the attitudes and behavior of power-holders serve as valid guides for political change. Then the author addresses the place of the Middle East among the other developing regions of the world and studies the reasons why this region is exceptional due to its backwardness from the world dominant trends in the economic and political fields. The other parts of the paper deal with the political and economic challenges arising from the dominance of the rentier state in the region as well as problems resulting from womenʹs insufficient participation in the regionʹs development process. The author indicates that the post-September 11th events posed serious problems for U.S. dominance in the region, leading to the start of its role-playing in the region. This, in turn, would provide chances for Iran to play a more significant role in regional equations. The author concludes that the precondition to achieve sustainable development in the region includes democratization of all countries and acceptance of the free market economy.