تحول در نظريه‏هاي منطقه‏گرايي

Changes in the Theories of Regionalism

منطقه‏گرايي به‏عنوان تجلي و نمود همكاري بين‏المللي پس از جنگ جهاني دوم در اروپا آغاز شد. ولي به‏تدريج اين فرايند در حوزه‌هاي جغرافيايي ديگر مانند آمريكاي لاتين و آسياي جنوب شرقي گسترش يافت. پايان جنگ سرد و نظام دو قطبي فرصت‏ها و امكانات جديدي را براي تثبيت، تقويت و توسعه منطقه‏گرايي نوين فراهم ساخت. منطقه‏گرايي نوين از چهار جهت كارگزاري، انگيزه كارگزاران، جهت و گستره همكاري و همگرايي با منطقه‏گرايي كهن متفاوت است. از آنجا كه تعامل وثيق و رابطه تنگاتنگي بين نظريه و عمل، به‌ويژه در تجريه همگرايي اروپايي وجود دارد، هدف اين مقاله واكاوي تحول و تغيير در نظريه‏هاي منطقه‏گرايي در واكنش به تحول در فرايند منطقه‏گرايي است. در اين نوشتار توضيح داده خواهد شد كه براساس تحولات چهارگانه در ماهيت و انگيزه كارگزاران و جهت‏گيري و قلمروي منطقه گرايي، نظريه‏هاي منطقه‏گرايي نيز دستخوش تغيير و تحول شده‏اند. اين تغيير و تحول به دو صورت دگرگوني و دگرديسي هريك از نظريه‏ها و تحول نظريه‏پردازي در مطالعات منطقه‏اي تجلي يافته است. به‏طوري‏كه از يك سو اصل و مفروض‏هاي نظريه‏هاي منطقه‏گرايي موجود مورد بازبيني و بازسازي قرار گرفته و از سوي ديگر نظريه‏هاي منطقه‏گرايي نويني پردازش شده‏اند كه بر مباني فرانظري متفاوتي استوار هستند. براي نشان دادن و تبيين تحولات احتمالي مذكور، نظريه‏هاي نوكاركردگرايي، نهادگرايي نوليبرال، نوواقع گرايي، سازه‏انگاري، نظريه انتقادي و جهان‏گرايي مورد بحث و بررسي قرار مي‏گيرند.

Regionalism as a manifestation of international cooperation began in Europe after the Second World War, but this spread gradually to other geographical regions including the Latin America and Southeast Asia. The end of the Cold War and the bipolar system provided new opportunities and possibilities for the establishment, enhancement and expansion of new regionalism. New regionalism differs from old regionalism in some respects including agency, the motivation of the agency, as well as direction and scope of cooperation and integration. Since there is a close interrelationship between theory and practice especially with respect to the experience of European integration, this article seeks to explore changes in the theories of regionalism in a response to the change in the process of regionalism. Such changes have been manifested in the theorization on regional studies in a way that the presumptions of the existing regionalism theories have been revised and on the other hand new regionalism theories have been devised which are based on different meta-theory foundations. The author discusses such theories as neo-functionalism, neo-liberal institutionalism, neo-realism, constructivism, critical theory and globalism in order to reveal and explain the aforementioned changes.