نظام داستان‌پردازي در حكايت‌هاي كوتاه كشف‌المحجوب

Storytelling Style in Kashf al-Mahjūb’s Short Tales

اين مقاله به شناخت بهتر بخشي از ادبيات داستاني گذشته فارسي مي‌پردازد؛ بخشي كه در متون عرفاني بازتاب يافته و از ويژگي ايجاز و سادگي بيان برخوردار است. هدف آن نيز تشريح و تبيين ساختار روايي حكايت‌هاي كوتاه كشف‌المحجوب هجويري است. براي اين منظور، 160 حكايت كوتاه از اين كتاب انتخاب شد. سپس، با درنظر گرفتن ويژگي‌هاي داستان‌هاي ميني‌ماليستي، ميزان توجه هجويري به عناصر داستاني در حكايت‌پردازي، مورد بررسي قرار گرفت. در اين نوشتار، شيوه هجويري در داستان‌گويي، شخصيت‌پردازي، صحنه‌پردازي، انتخاب زاويه ديد، ايجاد گفت‌و‌گو، لحن، درون‌مايه و... بررسي و تحليل شده است. اين پژوهش نشان مي‌دهد كه در بسياري از حكايت‌هاي‌ كوتاه عرفاني كشف‌المحجوب، مي‌توان ويژگي‌هايي را يافت كه با ويژگي‌هاي سبك ميني‌ماليسم معاصر همخواني دارد. گزينش لحظه‌اي خاص از هر موقعيت و روايتِ بُرشي از آن لحظه، طرح ساده، ايجاز و كوتاهي روايت، محدوديت صحنه‌پردازي، كم بودن تعداد شخصيت‌ها، محدوديت تعداد وقايع، روايت به زبان ساده و پرهيز از عبارت‌پردازي، از جمله اين ويژگي‌هاست.

This article is an attempt to improve acquaintance with the Persian tales that were principally reflected in mystical prose and enjoyed brevity and simplicity of expression. It expounds the narrative structure of the short tales in Hojv?r?’s Kashf al-Mahj?b by studying the elements of the minimalist stories in a hundred and sixty selected tales. Moreover, Hojv?r?’s style in characterization, formation of plot, point of view, dialogue, tone and theme is analyzed. The results of this inquiry indicate that some features of the minimalist style such as selection of an instant and its scant narration, simple plot, brevity, the use of a limited number of characters and events, avoidance of phraseology and the use of simple expressions are present in a great number of Kashf al-Mahj?b’s short tales.