همچو شيري در ميان نقش گاو تيوفاني ها در آثار مولوي

Like a Lion in the Image of a Cow A study on theophanies in mevlanas works

درآثار مولانا جلال‌الدين بلخي، تمثيل‌ها و تشبيه‌تمثيل‌هاي بسياري به‌كار رفته است تا مفاهيم و آموزه‌هاي مورد نظر خالق آن را براي مخاطب بازگو كند. در برخي موارد، مطابقت زايدالوصف ممثل‌ها بررسي‌شدني است؛ چراكه در همه آن‌ها شيري در وضعيتي قرار گرفته كه به غلط گاو پنداشته يا ديده مي‌شود. اين ممثل، سمبل است؛ تركيبي پنهان و پيدا از موجودي كه اجزاي سازنده آن، يعني شير و گاو، هريك نمادي مجزا هستند. آنچه در اين ميان ديدني است، استادي شگفت‌آور مولانا جلال‌الدين در خلق هنريِ نمادي جديد با اين سمبل‌هاست. دين، حديث و سنّت بر يكسان بودن حقيقت وجوه مختلف رسالت، يعني كلمهالله، رسول‌الله، كلام‌الله و اوليا الله، آن‌ها كه به‌اصطلاح مي‌توان «تيوفاني1» خواندشان، صحّه گذارده‌اند. به همين دليل، مولانا جلال‌الدين براي خلق نمادي كه بتواند تيوفاني را سمبليزه كند، از تركيب نماد الوهيت (شير) با نماد دنياوي بودن (گاو) بهره مي‌برد. او براي تمثيل كردن اين‌ها نماد «شير در ميان نقش گاو» را به‌منزله ممثل برمي‌گزيند. اين نماد در ديوان شمس هم ديده مي‌شود؛ اما بيشترين كاربرد آن در مثنوي است. جالب توجه اينكه نحوه تكرار اين نماد، ساختار معنايي كشف‌شده در مثنوي را تصديق مي‌كند و اين ساختار نيز نحوه به‌كارگيري اين نماد را در مثنوي توضيح مي‌دهد. از اين رو، اهميت، جايگاه و تشخّص آن در ذهن و زبان مولانا جلال‌الدين آشكار مي‌شود.

In his writings, Mevl?n?’s utilizes numerous allegories and similes to the allegories to convey his thoughts and teachings. In some cases, the allegories highly resemble each other. For example, depicting a lion, in all cases, it is described in circumstances that would mistakenly render it as a cow. This allegory is a symbol, an implicit and explicit synthesis of a being whose constituent elements, the lion and the cow, each represent an independent symbol. It demonstrates Mevl?n?’s adeptness at creating an original symbol, for the intended synthesis, out of these elements. The religion of Islam and the Prophet’s tradition asserted that the realities of diverse aspects of Messengership, namely, the Word of God, the Messenger of God and the God’s saint, which can be called theophanies, are identical. Therefore, in order to create a symbol that symbolizes a theophany, Mevl?n? combines the symbol of the Divine, the lion, with the symbol of the world, the cow. Thus, to symbolize both aspects, he uses the symbol of the lion in the image of a cow. Although this symbol is utilized in Div?n-e-Shams, its highest application is in Mathnaw?. The repetition of this symbol is corroborative of its herein identified conceptual structure which describes the mode of applying this symbol throughout Mathnaw?. Thus, it unveils its significance, function and embodiment in Mevl?n?’s thought and language.