رتبه بندي نواحي شهري از نظر شاخص هاي توسعه‌ي پايدار با استفاده از روش هاي تحليل عاملي و تاكسونومي (شهر ايلام)

(Ranking Urban Areas based on Sustainable Development Indices Using Factor Analysis and Taxonomy (Ilam

بررسي شناخت وضعيّت و تنگناهاي توسعه‌ي نواحي، به لحاظ پايداري و توسعه‌ي پايدار در شهرها، از مسايلي است كه اخيراً در فرهنگ برنامه‌ريزي شهري مطرح شده است. اما در كشور ما جايگاه آن به خوبي طرح نشده است. هدف اين مقاله شناسايي پايداري و ناپايداري توسعه‌ي نواحي شهر ايلام،همچنين شناسايي نقاط قوت و ضعف اين نواحي شهري با استفاده از شاخص‌هاي توسعه‌ي پايدار است. روش تحقيق تركيبي از روش هاي تحليلي و موردي- زمينه‌اي است. براي تجزيه و تحليل داده‌ها از روش تحليل عاملي و روش تاكسونومي استفاده شده است. نوع تحقيق كاربردي- توسعه‌اي است.جامعه‌ي آماري نواحي چهارده گانه‌ي شهر ايلام است. براساس نتايج به دست آمده از چهارده ناحيه‌ي شهري دو ناحيه نيمه پايدار و دوازده ناحيه ديگر ناپايدار بوده وهيچ كدام از نواحي شهري پايدار نبوده اند.در نواحي ناپايدار عدم انطباق رشدجمعيت با نيازهاي خدماتي،كمبود فضاهاي سبز و تفريحي، نبود خدمات مناسب بهداشتي درماني، تجاري، ورزشي، افزايش نرخ رشد جمعيت ،كمبود امكانات آموزشي،فرهنگي،اشتغال پايين، سكونت اقشار كم درآمدو مهاجرين،ساخت وسازهاي بدون مجوز و گسترش بي رويّه در اين نواحي برميزان ناپايداري شدت بخشيده است. بنابراين جهت دست يابي به توسعه‌ي پايدار در بيشتر نواحي شهري، تنها با شناخت ابعاد توسعه‌ي پايدار و نقاط قوت و ضعف نواحي شهري و توجه به عوامل(شاخص ها)پايدار و تقويت عوامل ناپايدار امكان پذير است.درغير اين صورت، نه تنها نواحي شهري پايدار ارتقا نمي يابند، بلكه روز به روز وضعيت پايداري آن ها كاهش يافته و نواحي ناپايدار همچنان به وضعيت خود ادامه مي دهند.

Investigating the current conditions and problems associated with the expansions of areas and sustainable development in cities have recently received more attention in the urban planning culture; however, it has not received enough attention yet in Iran. The aim of this paper is to identify sustainable and unsustainable areas in Ilam and to identify the weak and strong points in urban areas based on sustainable development indices. To have a good command and comprehensive knowledge of existing theories, different methods such as historical, descriptive, analytical and case study were used. For data analysis; HDI, Factor analysis and coefficient of Variation were utilized. In sum, from 14 urban areas, non was sustainable; two of them were semi-sustainable and the other 12 areas were unsustainable. In unsustainable areas, one will see the lack of facilities and the existing facilities don’t match the increasing population of this area; these problems increase the unsustainablity of the area. Therefore to achieve sustainable development in all these urban areas, we should have enough knowledge and information about dimension of sustainable areas and weak and strong points of these areas so that we will be able to enhance the strong points and remove the weak ones; otherwise not only the sustainable areas will not be enhanced but also their sustainability will decrease gradually and the unsustainable areas will remain unsustainable.