محتوا و ساختار ارزشها در نوجوانان ايراني

Content and Structure of Values Among Iranian Adolescents

پـژوهش حاضر در پي كشف روابط معنايي و ساختـاري ارزشها در نوجوانان ايراني بود. بدين منظور 1532 دانش‌آموز (766 دختـر، 766 پـسر) به نسبت مسـاوي در پايه‌هاي تحصيلي سوم راهنمايي (14 ساله) و سـوم نظري (17 ساله)، به روش نمونه‌برداري تصادفي طبقه‌بندي شده از 6 منطقه آمـوزش و پرورش شهر تهران انتـخاب و با «پرسشنامه تشبيهي ارزش» (شوارتز و ديگران، 2001)، ارزشيابي شدند. روي‌آورد آماري پژوهش براي تحليل ساختاري و منظومه‌هاي محتوايي ارزشها، فن «تحليل كوچكترين فضا» بود. يافته‌هاي پژوهش نشان دادند كه محتوا و ساختار ارزشهاي انساني نوجوانان ايراني در سطـح وسيعي با الگوي نظري جهان‌شمول ارزشها (شوارتز، 1992) مطابقت دارد، و معنابخشي و ساخت‌دهي به ارزشها در دختران و پسران مشابه اسـت. انحراف از الگوي مورد انتظار نيز در مواردي مشاهده شد. ريخت ارزشي خيرخواهي با ساختار ريخت اصلي مطابقت نكرد و رابطه پويشي ابعاد رتبه بالاتر «تعالي ‌خـود» و «گسترش خود» نقض شد. اين ساختارهاي كمّي تغيـيريافته خصيصه‌هاي ويژه (شاخص فرهنگ) نوجوانان ايراني را منعكس مـي‌كنـند. پژوهش حاضر، يافته‌هاي بحث‌انگيزي را در باب ماهيت ارزشهاي اخلاقي نوجوانان ايراني در پي داشت.

The purpose of this study was to examine the meaning and structural relations of values among Iranian adolescents. The Portrait Value Questionnaire (PVQ; Schwartz et al., 2001) was administered to 1532 students (766 females, 766 males) in eighth- and eleventh- grades (age groups 14 and 17, respectively) who were selected equally from six educational districts of Tehran using stratified random sampling. The Smallest Space Analysis (SSA) technique was performed to analyze the struc- ture and content constellations of values. Findings indicated that the content and structure of human values among Iranian ado- lescents were widely consistent with the universal theoretical model of values proposed by Schwartz (1992). There were no sex differences in defining the meaning and structuring of values. However, some variations of the expected model were ob- served. The location of benevolence value type was not consistent with the prototypical structure of values, and the dynamic relation between the "self-transcendence" and "self-enhancement" higher-order values was violated. These modified structures represents Iranian adolescentsʹ specific characteristics (culture index). The present study suggested some controversial find- ings regarding the nature of moral values in Iranian adolescents.