تنوع ژنتيكي زيرواحدهاي گلوتنين با وزن مولكولي بالا در ارقام و لاين‌هاي گندم والديني مورد استفاده در برنامه‌هاي به‌نژادي اقليم‌هاي سرد و معتدل ايران

Genetic Variation in High Molecular Weight Glutenin Subunits in Parental Lines and Cultivars of Wheat Used in Breeding Programs of Cold and Temperate Agro - Climatic Zones of Iran

در تحقيق حاضر 183 لاين و رقم موجود در خزانه دورگ گيري برنامه هاي به نژادي گندم نان براي اقليم‌هاي معتدل و سرد كشور با روش SDS-PAGE مورد بررسي الكتروفورزي قرار گرفتند. آلل هاي مختلف در مكان هاي ژني كنترل كننده زيرواحدهاي گلوتنين با وزن مولكولي بالا در آن‌ها شناسايي و امتياز ژنومي كيفيت براي هر يك تعيين شد. شصت درصد از ژنوتيپ ها امتياز بالاي كيفيت يعني 8 تا 10 را دارا بودند. در ارقام سرخ تخم و كوير و لاين Kauz/Sorkhtokhm در مكان ژني Glu-D1 تركيب آللي مشاهده شد كه از نظر حركت نسبي در ژل الكتروفورز 10% رفتاري شبيه 10+2 داشت. اين تركيب آللي در اين تحقيق با نام *10+1/2 مشخص شد. با توجه به اين‌كه مواد موجود در خزانه دورگ گيري گندم اقليم هاي معتدل و سرد كشور بر اساس خصوصيات مختلف غير از ژنوتيپ گلوتنين هاي سنگين به 17 گروه تقسيم شده اند، نتايج اين تحقيق تعدادي ژنوتيپ برتر از نظر امتياز زيرواحدهاي گلوتنين داراي وزن مولكولي بالا را در هر گروه مشخص كرد كه مي توان با استفاده از اين ژنوتيپ ها در برنامه هاي دورگ گيري احتمال توليد ژنوتيپ‌ها و نتاج با كيفيت نانوايي مطلوب را افزايش داد.

In this study, 183 lines/cultivars of bread wheat used in crossing blocks of breeding programs for temperate and cold climatic zones of Iran were analyzed for high molecular weight glutenin subunits (HMW), and their alleles and quality genome scores were determined. Results showed that 60% of the genotypes had a quality genome score of 8-10 and 40% less than 8. In case of Sorkhtokhm and Kavir cultivars and line Kauz/Sorkhtokhm an allelic combination was observed in Glu-D1 locus which resembles 2+10. This allelic combination was determined in this report with 2.1+10*. Since the 183 genotypes of crossing nursery of temperate and cold climate breeding programs had been grouped to 17 subsets based on different characteristics, the results of this study determined several genotypes within each group with higher score for quality. These highlighted genotypes could be used for development of new germplasm with better bread making quality.