تكامل برزخي در حكمت متعاليه و كتاب و سنت

Human Evolution in the Intermediary World according to Transcendent Philosophy, the Qur’an and Hadith

بر اساس بسياري از آموزه‏هاي شريعت مقدس اسلام، حركت جوهري انسان پس از مرگ نيز ادامه دارد. ملّاصدرا نيز در پاره‏اي موارد چنان سخن گفته كه گويي حركت روح در عوالم غيرمادي را پذيرفته است. با اين وجود، وي غالبا ترك بدن را رهايي از تحول دانسته و مرگ را پايان حركت نفس اعلام كرده است. به هر حال، جدا از راي نهايي و عقيده شخصي ملّاصدرا، از بسياري عبارات و مباني حكمت متعاليه مي‏توان استفاده كرد و تصويري عقلي از تداوم حركت نفس پس از بدن ارايه داد. مقاله حاضر، تلاشي است براي تبيين خردپسند حركت مزبور در چارچوب مباني حكمت صدرايي.

According to many Islamic teachings, human substantial motion continues after death too. Mulla Sadra also speaks in some occasions in a way that seems to have accepted human soul’s motion in immaterial worlds. However, very often he considers the separation of the soul and body as a point of freedom from change, and takes death as being the final point of human evolution. The author argues in this article that, apart from Mulla Sadra’s personal idea, one may employ many propositions and principles of transcendent philosophy to suggest a rational theory of perpetual movement of human soul even after one’s death.