عارف و عامي در رقص و سماع

Mystic and Commoner in Dance and Sama

از ميان نقش‌ها و آثار مينياتوري كه در جاي‌جاي مكان‌هاي تاريخي نقش بسته مي‌توان تا حدّي با فرهنگ كهن و آداب و رسوم باستان ايران آشنا شد. در ميان اين نقش‌ها مجلس‌هاي بزم نيز جلوه‌نمايي مي‌كند، مجالسي كه در آن شاهد رقص‌هايي نيز هستيم. اين مقاله برآن است تا جنبه‌هاي گوناگون اين رقص‌‌ها بررسي شود و در ادامه به سماع كه رقص صوفيان بحساب مي‌رود، پرداخته مي‌شود. اين دو گونه رقص در طول تاريخ مفاهيمي داشته است كه با سير و تامل در بزم‌هايي چون بزم‌هاي پادشاهان و صوفيان مي‌توان از ميان آن‌ها نكاتي را دريافت؛ اما مثنوي معنوي نيز اشاره‌هايي بدين موضوع داشته و مولانا نيز سماع را در مجالس عارفانه از نظر دور نمي‌داشت.

Among the paintings and works found in historical places one can get familiarized with the ancient Persian culture and traditions. What catches the eyes among such paintings are ceremonies where one witnesses dances. The purpose of this article is to investigate various aspects of such dances. Then Sama which is regarded as a Sufi dance is dealt with. In the course of history these two styles of dances had some significance and by tracing ceremonies and feasts given by Royalties and the Sufis one can infer subtle points, but in Masnavi also there are some references to this subject. Mowlana had particularly held high regard for Sama in sufi ceremonies.