مولوي و ادبيّات مولويّه

Mowlana and Mowlawiyya Literature

مولانا جلال‌الدين محمد بلخي انديش‌مند بزرگ ايراني و تاب‌ناك‌ترين چهره‌زبان و ادب و فرهنگ ايراني در عصر ايلخانان در ديار روم است. در اين مقاله، ضمن نقد ارتباط سلطان كي‌قباد اول با پدر مولانا و خود او و ديگر افسانه‌هايي كه مريدي چون افلاكي در مناقب‌العارفين خود براي بالا بردن شان و منزلت مراد خويش پرداخته است، كوشش شده است تا تاثير عظيم انديشه و آثار مولانا را در ادامه رواج زبان و شعر فارسي و فرهنگ ايراني در آسياي صغير و ساير متصرّفات عثماني نشان دهيم، هرچند در اين راستا بايد كتاب‌ها نوشت و از جنبه‌هاي مختلف آن را تحليل كرد. دو ديگر اين‌كه ادبيات مولويّه را كه نقشي بسزا در ترويج زبان فارسي در خارج از ايران، بويژه آسياي صغير و شبه قاره داشته است- از قبيل معارف بها ولد، معارف برهان الدين محقّق ترمذي، مقالات شمس تبريزي، آثار سلطان ولد و ... - معرّفي كنيم.

Mowlana Jalaluddin Mohammad Balkhi, is the great Iranian thinker, and the most eminent figure in the Persian culture and literature who lived in Ilkhanian period in Roman land. The purpose of this article is to criticize the relationship of Sultan Kayqobad the first with Mowlana, and his father, and to provide criticism of the myths fabricated by Aflaki, the disciple of Mowlana, around his master to further elevate his stature. Attempt is also made to illustrate the great influence of Mowlana’s thought and works on the diffusion of Persian language, poetry, and culture in Asia Minor and other ottomans’ conquests, and to introduce Mowlawiyya literature, such as Maref of Baha-e Valad, and his other works, Maref Borhan-al-Din Mohaqqeq, Maqalat Shams Tabrizi, etc, which played a significant role in promotion of Persian language outside Iran particularly in Asia Minor and the subcontinent.