عالم مُثُل افلاطون، ناخودآگاه جمعي يونگ و عالَمِ دلِ مولوي

Plato’s world of illusion, Collective unconscious of Jung, and Mowlana’s world of heart

انسان‌ها در هر كجاي جهان و در هر دوره و فرهنگي استعدادها و ظرفيت‌هايي مشترك دارند كه از ماهيّت وجودي و حتي شناخت آنان ناشي مي‌شود. بخشي عظيم از شناخت‌ها و تجربه‌‌هاي انسان‌ها عمومي و مشترك است، هر چند اختلاف‌هاي فرهنگي و زماني و مكاني و تجربه‌هاي شخصي تفاوت داشته باشد. نكته مهم اين‌جاست كه اين اختلاف و تفاوت در رو ساخت اين فرآورده‌هاست و ژرف ساخت آن‌ها تقريباً يك‌سان و شبيه يك ديگر است، زيرا ماهيّت ظرفيت‌ها و استعدادهاي آدمي به سبب تاثير كم‌تر اختلاف تمدّن و فرهنگ بيش‌تر شبيه يك ديگر مي‌بينيم، چنان كه ميان افلاطون، سهروردي، مولوي و يونگ درباره ساختار جهان و روان آدمي در ژرف ساخت شباهت‌هايي هست. اين شباهت‌‌ها ناشي از اشتراك استعدادهاي انساني است و در روي ساخت اگر اختلافي هست، ناشي از اختلاف فرهنگي و زماني و مكاني است. با طرح مُثُل افلاطون و صورت مثالي سهروردي و صور معنوي و روحاني زرتشت (فروهرها) و ضمير ناخودآگاه جمعي يونگ (آركيوتايپ) و آن چه عطّار و مولانا درباره «تُو» گسترده پنهان يا «مَنِ» ملكوتي بي‌نهايت مطرح كرده‌اند، مي‌توان بروشني شباهت اين انديشه‌ها را در ژرف ساخت ملاحظه كرد.

Irrespective of their whereabouts, their cultural era, humans share common gifts and potentialities arising from their epistemological existential essence. A large part of peoples’ knowledge and experiences are common despite their differences in terms of culture, time, place and personal experiences. The important point is that this difference is only external, the underlying structure or deep structure is similar, since human potentialities are rarely influenced by cultural differences hence there exists similarities between Plato, Suhrawardi, Mowlana and Jung regarding the structure of the world and Man’s psyche in terms of deep structure. By presenting Plato’s world of illusion and Suhrawardi’s world of image, Zoroaster’s spiritual divine forms (farvahar), Jung’s collective unconscious, and the sayings of Attar and Mowlana regarding divine eternal self, one can clearly find resemblances in terms of deep structure between these modes of thoughts.