بررسي آواشناختي علم تجويد

Phonetic Examination of the Science of Qur’anic Recitation

آواشناسان مسلمان و دانشمندان فنّ تجويد، هستي يك حرف را بر دو پايه گذاشته‌اند: مخرج و صفات. بر همين مبنا، حروف عربي را دسته‌بندي كرده و سعي كرده‌اند فرايندهاي آوايي موجود در علم تجويد را تبيين علمي كنند؛ امّا در بسياري از موارد موفّق نبوده و اختلاف نظرهاي زيادي با هم داشته‌اند. اين اختلاف نظرها اختلاف قرايات در قرآن كريم را سبب شده است. اين نوشته، آنچه را كه پيشينيان ما درباره تجويد گفته‌اند از پنجره آواشناسي و واج شناسي امروز نگريسته و توصيفي علمي و امروزي از تجويد فرا پيش نهاده است. بر اين اساس، به دسته‌بندي جديدي از حروف عربي و به تعريف جديدي از اصطلاحاتي چون حروف متقارب، حروف متجانس و حروف متباعد و به تبيين جديدي از فرايندهاي تجويدي چون ادغام رسيده است.

Muslim phoneticians and the scientists of the art of recitation (orthoepists) have based the entity of a letter on two foundations: point of articulation and properties. Accordingly, they have categorized Arabic letters and tried to scientifically explain the phonetic process existing in the science of correct recitation of the Qur’an (tajwid); however, they have not been successful in many instances and have been widely disagreed. These disagreements have caused different readings (qara’at) of the Holy Qur’an. This article has viewed from contemporary perspective of phonetics and phonemics what our earlier scholars have said about tajwid and presented a scientific and modern description of it. On this basis, it has achieved a new classification of the Arabic Language, a new definition of such terms as convergent (mutiqarib), homogeneous (mutijanis), and divergent (mutiba’id) letters, and a new explanation of tajwid processes like assimilation (idqam).