توزيع شكلهاي روي و ارتباط آن با ويژگيهاي خاك در برخي خاك هاي استان گلستان

Distribution of zinc forms and the relationship of these fractions with soil properties in some soils of Golestan Province

زيستفراهمي و تحرك فلزات در خاكها به توزيع آنها بين فازهاي محلول و جامد و بين اجزاي فاز جامد بستگي دارد. يك روش عصارهگيري متوالي به منظور بررسي توزيع شكلهاي مختلف روي در 15 نمونه خاك استان گلستان كه از لحاظ ويژگيهاي فيزيكي و شيميايي متنوع بودند، مورد استفاده قرار گرفت. نتايج نشان داد كه روي محلول+تبادلي، كربناتي، پيوند يافته با مواد آلي، متصل به اكسيدهاي منگنز، متصل به اكسيدهاي آهن بيشكل، متصل به اكسيدهاي آهن متبلور و باقيمانده 67 درصد از روي كل خاك را تشكيل ميدهند. / 22 و 23 /15 ،8/24 ،0/44 ،1 ،0/41 ،0/ به ترتيب 51 كربن آلي با شكلهاي متصل به اكسيدهاي منگنز و اكسيدهاي آهن متبلور و روي كل همبستگي مثبت و معنيدار داشت. ظرفيت تبادل كاتيوني با جز هاي متصل به اكسيدهاي منگنز و آهن بيشكل همبستگي مثبت و معنيدار داشت ولي با ساير شكلها و از جمله جز تبادلي، همبستگي مشاهده نشد. هيچ يك از ويژگيهاي خاك با روي متصل به مواد آلي همبستگي معنيدار نشان نداد. ضريب تنها با روي پيوند يافته pH . همبستگي بين درصد كربنات كلسيم معادل و روي كربناتي معنيدار نشد با مواد آلي همبستگي معنيدار نشان داد. به غير از جز تبادلي، جز آلي و متصل به اكسيدهاي منگنز، DTPA بقيه جز ها با روي كل همبستگي مثبت و معنيدار داشتند. روي عصارهگيري شده با همبستگي مثبت و معنيداري با روي متصل به اكسيدهاي آهن بيشكل و روي كل داشت. 1

The bioavailability and mobility of metals in soils are dependent upon distribution of these metals between solution and solid phases and among solid phase components. A sequential extraction procedure was used to investigate the distribution of Zn among soil fractions for 15 soils of Golestan province that varied in physical and chemical properties. The results revealed that about 0.51, 0.41, 1, 0.44, 8.24, 22.15 and 67.23% of the total soil Zn was present in water-soluble and exchangeable (Ex), carbonates-bound (Car), organically bound (OM), Mn-oxidebound (Mnox), amorphous Fe-oxide-bound (AFeox), crystalline Fe-oxide-bound (CFeox) and residual (Res) forms, respectively. Organic carbon was significantly positively correlated with Zn associated with Mnox, CFeox and total Zn. Cation exchange capacity was significantly positively correlated with Zn in Mnox and AFeox fractions, but did not show correlations with other fractions including Ex- Zn. Organically bound Zn did not show significant correlations with any soil properties. Correlation coefficient between calcium carbonate equivalent and carbonate-bound Zn was not significant. No correlations were observed between soil pH and Zn fractions except with organically bound Zn. Total Zn shows significant correlations with all Zn fractions except Ex-Zn, OM and Mnox fractions. DTPA erxtractable Zn was significantly positively correlated with Zn associated with AFeox and total Zn.