مطالعه اثرات تغيير كاربري اراضي بر خصوصيات خاك (مطالعه موردي: حوضه آبخيزكچيك)

Effects of land use changes on soil properties (Case Study: the Kechik catchment)

تغيير كاربري اكوسيستم هاي طبيعي به اكوسيستم هاي مديريت شده، اثرات زيان باري بر خصوصيات خاك داشته و به عنوان عامل تخريب خصوصيات فيزيكي- شيميايي خاك به شمار مي رود. بنابراين با توجه به گستردگي تغيير كاربري اراضي جنگلي در ايران و به ويژه استان گلستان، در اين پژوهش به مطالعه اثرات تغيير كاربري بر خصوصيات خاك در حوضه آبخيز كچيك پرداخته شد. بدين منظور برخي خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك كاربري هاي جنگل ( 612 هكتار)، مرتع 1130 هكتار) و زراعت ( 1806 هكتار) اندازه گيري و تفاوت مابين ميانگين آنها مورد پژوهش قرار ) گرفت. نتايج اين پژوهش نشان داد كه در اثر تغيير كاربري، بافت خاك از شني-رسي- لومي به شني- لومي و رده خاك از خاك رسي با خاصيت خميري بالا به خاك رسي با خاصيت خميري پايين تبديل شده و متوسط قطر خاكدانه ها نيز كاهش مي يابد و در نتيجه خاك زراعي در مقايسه با خاك هاي جنگلي ومرتعي داراي تخلل كمتر و جرم مخصوص بيشتري مي گردد. همچنين ميزان ماده آلي، ازت آلي، ظرفيت تبادل كاتيوني خاك در كاربري زراعي در قياس با كاربري هاي جنگل ومرتع كاهش معني داري دارد.

Land use change of natural ecosystems in to managed ecosystems has had negative effects on soil properties and known as a destructive factor of soil physical and chemical properties. Because of extensive land use changes in Iran and especially in the Golestan province, the effect of land use changes on soil properties, in the Kechik catchment was studied. In this study, some physical and chemical properties of soil in different land uses (forest: 612 ha, rangeland 1130 ha, and agriculture1806 ha) were determined and the difference between their means were studied. The results indicated that because of land use changes, soil texture has changed from sandy-clay-loam to sandy-loam and soil classes changed from clay with high plasticity class to clay with low plasticity class. The soil mean weight diameter has also decreased and agricultural soil has lower porosity and higher bulk density than other soils. The level of soil organic matter, organic nitrogen, and cation exchange capacity were meaningfully lower in agricultural soil as compared with other soils.