تحليل ميزان آسيب پذيري فيزيكي - كالبدي منطقه ي 9 شهر مشهد از ديدگاه زلزله خيزي

The Analysis of physical–structural vulnerability of the Ninth District of Mashhad from a seismological perspective

مخاطرات طبيعي مانند سيل، زلزله، گردباد و... در طول دوران حيات كره زمين همواره وجود داشته اند. در دهه-هاي اخير علي رغم پيشرفت هاي علمي و تكنولوژيكي گسترده در پيش بيني حوادث، ساختمان سازي و مديريت بحران، بلاياي طبيعي همچنان هزينه هاي سنگيني را به جوامع انساني تحميل مي كنند. اهميت بسياري از مخاطرات طبيعي به گونه‌اي است كه براي پيش بيني مكان وقوع، شدت و دامنه ي تاثير آنها، نيازمند لايه هاي مختلفي از اطّلاعات هستيم. نواحي آسيب پذير شهرها از جمله مناطقي اند كه مي توان با شناخت، پهنه بندي و سياست گذاري درست در آنها، زمينه ي كاهش اثرات منفي ناشي از اين گونه مخاطرات را فراهم آورد. اين موضوع، به ويژه در ايران، كه شهرها داراي بافت نامتجانس و در عين حال كهنه هستند، از اهميت بالايي برخوردار است. براساس مطالعات انجام شده، مشهد از نظر زلزله خيزي در منطقه اي با خطر متوسط قرار گرفته است و از اين نظرتحليل ميزان آسيب پذيري فيزيكي – كالبدي آن در برابر زلزله ضروري مي باشد. روش تحقيق در اين پژوهش توصيفي– تحليلي وهم-بستگي بوده و سعي شده است با استفاده از شاخص ها و متغيّرهاي طبيعي، كالبدي، تاسيسات و امكانات مهم حياتي، جمعيتي، اجتماعي، اقتصادي و زيست محيطي، نقشه ي پهنه بندي محدوده هاي آسيب پذير در برابر مخاطرات طبيعي تهيه شده تا امكان اتخاذ راهكارهاي لازم در حوزه ي سياست گذاري مديريت شهري فراهم شود. نتايج اين مطالعه ضمن بازشناسي روش و الگوي كاربردي تحليل آسيب پذيري بافت هاي شهري، چارچوب اقدامات اجرايي موثر را نيز براي شبيه سازي كاربرد الگو در بافت هاي مشابه فراهم مي آورد.

Natural hazards in the form of floods, quakes, cyclones, and the like have existed since the earth has come to being. In recent decades, in spite of scientific and technological developments in forecasting incidents, building construction and crisis management have imposed heavy expenses on human societies. The importance of many natural hazards is so great that to predict the very occurrence and intensity of them one needs enough relevant data. Vulnerable districts in large cities are among the localities whose recognition, exact location and right policy making can reduce the probable damages brought about in a natural disaster. Such measures in countries like Iran, with non-homogeneous, rather old urban textures, seem to be of more significance. According to related studies, from a seismological viewpoint, Mashhad, as a metropolitan city, is located in an area with a medium risk of quakes, necessitating measures to face possible natural disasters. Employing a descriptive-analytical, correlational method, the present study drawing on various sources of data (economic, social, natural, etc.) has tried to provide zoning maps for the district under study to facilitate for those in charge of urban management to make the right decisions in case of any natural catastrophes. The results of the study provide a framework for encountering probable natural catastrophes in naturally vulnerable areas of similar urban texture.