شناخت عوامل موثر بر مصرف مواد غذايي پرفيبر از ديدگاه بيماران ديابتي نوع 2: يك مطالعه كيفي

Perceived benefits and barriers regarding high fiber food intake in type 2 diabetes patients- A qualitative study

سابقه و هدف: : با وجود توصيه به افزايش مصرف فيبر در برنامه غذايي بيماران ديابتي، ميزان مصرف فيبر غذايي در آن‌ها پايين است. اين مطالعه كيفي با هدف تعيين مزايا و موانع درك شده در خصوص مصرف مواد غذايي پرفيبر از ديدگاه بيماران ديابت نوع 2 انجام شد. مواد و روشها: پژوهش انجام شده از نوع مطالعه كيفي بود و در سال 1389 انجام شد. داده‌ها با استفاده از 6 بحث گروهي متمركز در 55 بيماران ديابتي نوع 2 (34 تا 70 ساله) جمع‌آوري شد. تحليل داده‌ها با استفاده از روش تحليل مطالعات كيفي استراوس و كوربين انجام شد. يافتهها: مزاياي درك شده در خصوص مصرف فيبر توسط بيماران ديابتي شامل كنترل بهتر قند خون، بهبود عملكرد گوارشي، پيشگيري و كنترل برخي بيماري ها بود. موانع درك شده براي مصرف فيبر توسط شركت كنندگان را مي توان به 3 دسته تقسيم‌بندي كرد، شامل: موانع فردي (مانند: نداشتن آگاهي، نداشتن علاقه، نداشتن زمان كافي، هزينه، احساس خستگي، مشكلات دنداني، باورهاي نادرست، ترس از هيپرگليسمي، مشكلات گوارشي)، موانع اجتماعي (مانند: عدم آگاهي، نداشتن حمايت خانواده، فشار خانواده) و موانع آموزشي (مانند: نداشتن تبليغات مناسب، آموزش ناكافي در جامعه، در دسترس نبودن مراكز آموزشي). نتيجه گيري: مطالعه حاضر مزايا و موانع موثر بر مصرف فيبر را از ديدگاه بيماران ديابتي نوع 2 مورد بررسي قرار داد كه يافته‌هاي آن مي‌تواند در طراحي مداخلات آموزشي بر پايه مدل فرانظريه‌اي و به كارگيري فرايندهاي مناسب ايجاد تغيير رفتارهاي تغذيه اي و افزايش مصرف فيبر در بيماران ديابتي مورد توجه قرار گيرد. واژگان كليدي: موانع، مزايا، فيبر‌غذايي، ديابت نوع 2

Background and Objective: Although diabetic patients are recommended to increase their intake of fiber, there is evidence showing that these patients have a low fiber intake in Iran. The purpose of this qualitative research project was to investigate the benefits and barriers regarding consumption of high-fiber foods as perceived by type-2 diabetes patients. Materials and Methods: In this qualitative study, conducted in 2010, six focus group discussions (FGDs) were held with 55 type-2 diabetes patients 34 –70 years old. Data analysis was done using the Strauss and Corbinʹ s analytical method for qualitative studies. Results: Perceived benefits of high-fiber food consumption included better blood sugar control, improved gastro-intestinal function, and prevention and control of some diseases. The main perceived barriers could be classified into 3 groups: personal (lack of awareness, lack of interest, lack of sufficient time, cost, dental problems, false beliefs, fear of hyperglycemia, fatigue, and gastrointestinal problems); social (lack of awareness, lack of family support, and family pressure); and educational (insufficient education and insufficient service accessibilty). Conclusion: The results reveal the benefits of, and the barriers to, high-fiber food consumption as seen by type-2 diabetes patients. These findings can be used in designing educational intervention programmes based on the transtheoretical model, aiming at changing nutritional behavior of these patients leading to increased consumption of high-fiber foods. Keywords: Benefits, Barriers, Dietary Fiber, Type-2 Diabetes