بررسي ميزان آلايندگي ناشي از صنايع معدني و فرآوري سرب و روي بر آب و خاك منطقه انگوران- دندي

Assessment of Pollution rate Caused by the Mining Industries and Processing of Lead and Zinc on the Water and Soil of Angouran-Dandy Region

كانسار سرب و روي انگوران به‌عنوان يكي از بزرگ‌ترين ذخاير سرب و روي خاور ميانه و جزو 5 معدن بزرگ ايران بر اساس قانون تشخيص معادن بزرگ از كوچك قرار دارد. در اين منطقه، افزون بر معادن فلزي و غير فلزي متنوع صنايع، كارخانه‌هاي بسياري هم وجود دارد كه بيشتر به‌عنوان صنايع تبديلي خاك روي به كنسانتره و يا ساخت و توليد شمش سرب و روي به فعاليت مشغول بوده يا هستند. بررسي‌هاي انجام شده و نتايج تجزيه شيميايي نشان مي‌دهد كه در اثر فعاليت صنايع موجود در منطقه ميزان برخي عناصر در منطقه از حالت طبيعي خود خارج و ناهنجاري‌هاي زيست‌محيطي در منطقه ايجاد شده‌است. محيط زيست منطقه، بيشترين تاثيرات منفي خود را از انباشت باطله‌ها و پسماندهايي دريافت مي‌كنند كه با عنوان كيك در حاشيه رودها و آبراهه‌ها و يا زمين‌هاي باز، (به‌طور عمده زراعي) رها مي‌شوند. اين كيك‌ها كه در حقيقت پسماندهاي حاصل از عمليات فلوتاسيون و ذوب روي و سرب و فرايند توليد كنستانتره ‌هستند، شايد از نظر صنعتي بيشتر سرب و روي خود را از دست داده‌اند اما از ديدگاه زيست‌محيطي چندين برابر حد مجاز، سرب و روي و ديگر عناصر بالقوه سمي را در خود دارند. ميزان اين عناصر در برخي نمونه‌ها تا بيش ازppm 10000 سرب و روي و نيكل، بيش ازppm 8000 آرسنيك وppm 4000 كادميم نيز گزارش شده است. همچنين بررسي‌ها نشان داد كه استخر‌هاي باطله و يا استخرهاي تجمع پساب يكي ديگر از اصلي‌ترين عوامل ايجاد خطر براي محيط زيست منطقه به شمار مي‌روند. ميزان تاppm 200000 روي و گاه 2000 ppm سرب و ppm 20000 نيكل همچنين ميزان چند صد ppm آرسنيك و حتي ميزان ppm200000 كادميم در آب و منابع آبي منطقه از آن جمله‌اند. بيشترين بازتاب اين بي‌هنجاري‌ها در رسوبات و آب منطقه به چشم مي‌خورد اما خاك كشاورزي نيز از اين آلودگي‌ها متاثر شده و بي‌هنجاري‌هاي عمده‌اي از نظر زيست‌محيطي در خود جاي داده است. اين مقاله به طور اختصاصي با بررسي ميزان مجاز عناصر سرب، روي، كادميم و آرسنيك، راه‌هاي اصلي ورود عناصر را به محيط زيست منطقه بررسي، سعي كرده راهكارهايي براي كنترل و كاهش ميزان آنها ارايه كند.