تاثير چراي دام بر تركيب و تنوع جوامع گياهي مناطق استپي بروجن

Effects of livestock grazing on plant community composition and diversity in steppic rangelands of Boroujen

در اين مطالعه سعي بر آن است با توجه به لزوم انتخاب بهترين روش مديريتي براي مديريت اصولي ‌مراتع استپي، تاثير چراي دام بر تنوع و تركيب گياهي با مقايسه انواع شاخص‌هاي تنوع در سه روش مديريتي قرق بلند‌مدت، قرق كوتاه‌مدت (چراي متوسط) و چراي آزاد بررسي شود. پس از تعيين منطقه معرف، در هر منطقه نمونه‌برداري از درصد پوشش گونه‌هاي گياهي در 30 پلات مستقر شده در طول 3 ترانسكت (فواصل ترانسكت 50 متر) به روش تصادفي- سيستماتيك انجام شد. شاخص‌هاي تنوع آلفا، بتا، شاخص‌هاي تنوع شانون و شاخص يكنواختي در هر مديريت چرايي محاسبه و سپس با استفاده از تجزيه واريانس يكطرفه مقايسه شد. براي بررسي تغيير در تركيب گياهي مديريت‌هاي چرايي مختلف از روش رج‌بندي مقياس‌بندي چندبعدي غيرمتريك به همراه تحليل چند پاسخي روش جايگشت استفاده شد. نتايج نشان داد كه كليه شاخص‌هاي تنوع با چراي دام تغيير كرده است. اگرچه چراي دام ارزش عددي هر كدام از شاخص هاي شانون، سيمپسون و تنوع آلفا را به نصف كاهش داده است، ولي چراي آزاد باعث افزايش تنوع بتا تا سه برابر شده است. افزايش تنوع بتا در چراي آزاد ناشي از ناهمگني‌هاي ايجاد شده در پوشش گياهي توسط عامل چرا و عامل تسهيل توسط گونه هاي غير خوشخوراك است. نتايج حاصل از روش‌هاي رج‌بندي نشان مي‌دهد كه چراي دام شيب تغييرات اصلي در منطقه بوده و باعث تفاوت در تركيب جوامع گياهي مناطق مختلف مديريتي به شكلي شده است كه بر روي محور رج‌بندي حاصل پلات‌هاي نمونه‌برداي هر منطقه مديريتي در حدود 90 درصد از مناطق ديگر قابل تفكيك است. اگرچه قرق بلند‌مدت از نظر تنوع و تركيب پوشش گياهي در شرايط ايده‌آلي قرار دارد، ولي قرق كوتاه‌مدت نيز باعث احيا پوشش گياهي شده است.

The aim of this study was to investigate the effects of animal grazing on plant community composition and diversity. Some diversity indices in three grazing treatments (exclosure, moderate grazing and high grazing pressure were compared in steppic rangelands of Borojen, Chaharmahal & Bakhtiari province. Random-systematic sampling method was used and plant species cover were estimated. The ?, B, Chanon and Simpson indices of all studied sites were calculated and then compared using one-way analysis of variance. Moreover, the Non metric-multidimensional scaling and Multi-Response Permutation Procedures were used to reveal changes occurred by animal grazing treatments in plant community composition. The results revealed that, although livestock grazing decreased the numerical values of Chanon, Simpson and ? diversity, B diversity increased under heavy grazing. A higher B diversity in heavy grazing may be interpreted as providing favorable condition for unpalatable plant species growth which provides more heterogeneity for plant community. Furthermore, results showed that grazing was the main factor responsible for changes in plant community composition. The results indicated that though the exclosure may be an ideal management option, the short-time exclosure (moderate grazing pressure) is also likely to restore plant community composition and diversity.