برنامه‌ريزي درسي مدرسه - محور راهبردي براي تمركززدايي از نظام برنامه‌ريزي درسي

School-Based Curriculum Development: A Strategy to Decentralize the Curriculum System

مقاله‌ي حاضر، به بررسي نقش برنامه‌ريزي درسي مدرسه – محور در تمركززدايي از نظام برنامه‌ريزي درسي مي‌پردازد. تمركززدايي از نظام برنامه‌ريزي درسي، از مهمترين مسايل تعليم و تربيت در عصر حاضر است كه در نظام تعليم و تربيت ايران نيز در اين زمينه ديدگاه‌هاي متفاوتي وجود دارد. عده‌اي، نظام برنامه ريزي درسي متمركز را پاسخگوي نيازهاي در حال تغيير نمي‌دانند و به كاستي‌ها و ناكامي‌هاي آن اشاره مي‌كنند و گروهي ديگر، از نظام برنامه‌ريزي درسي متمركز در تدوين برنامه‌هاي درسي حمايت مي‌كنند. ايده‌ي برنامه‌ريزي درسي مدرسه- محور بر اين پايه استوار است، كه بهترين مكان براي طراحي برنامه‌ي درسي آن جايي است، كه معلم و شاگرد در تعامل با يكديگر هستند. برخلاف برنامه‌ي درسي مرسوم و متمركز، كه معلم را مجري صرف برنامه‌ي درسي قلمداد مي‌كنند، معلم در اين گونه برنامه‌ي درسي، نقش بارزتري نسبت به برنامه‌هاي درسي سنتي دارد. همچنين، دانش‌آموزان احساس مي‌كنند كه يادگيري با نيازهاي آنان بيشتر مرتبط است و برنامه‌ي درسي انعطاف‌پذير بوده و به سادگي موضوع‌هاي نو ظهور را كه با برنامه‌ي درسي ارتباط نزديك دارند، تلفيق مي‌كند. طراحي برنامه‌ي درسي مدرسه- محور، از عواملي؛ مانند هدف‌هاي ملي تعليم و تربيت، يادگيرنده، منابع در دسترس، فرهنگ مردم اطراف مدرسه، محيط مدرسه، راهبردها و نظام ارزشيابي و درجه‌ي اختيارات تصميم گيري مدارس درباره‌ي برنامه‌ي درسي متاثر مي‌شود.

This article investigates the consequences of school-based approach in decentralizing the curriculum development system as a major contemporary educational concern. There are different standpoints concerning this approach in Iran’s educational system. According to some experts, the current national curriculum development system is unable to meet the constantly changing educational demands; on the contrary, others emphasize its pursuit. School-based curriculum development assumes that the best place to develop a curriculum is where teachers and students interact. Unlike the traditional national curriculum, in which teachers are regarded merely as enforcers, the school-based curriculum allocates a more prominent role to the teacher. Moreover, students also feel that learning is more relevant to their immediate needs. Curriculum also becomes more flexible and can be conveniently integrated with new materials and emerging concerns. However, school-based curriculum development is deeply influenced by factors such as national educational objectives, learners, available facilities, cultural context, educational environment, assessment strategies, as well as the limits of schools’ authority to modify curricula.