بررسي مراحل رفتار تميزكردن بين دندان بر اساس الگوي فرا نظريه‌اي در دانش آموزان مقطع پيش دانشگاهي شهر يزد

Change stages of inter-dental cleaning behavior based on transtheoretical model among pre-university students in Yazd, Iran

زمينه و هدف: بيماريهاي دهان و دندان اثرات زيانباري را در دوران كودكي و سنين بالا دارند و10-5 درصد از كل هزينه‌هاي مراقبت بهداشتي را شامل مي‌شود. الگوي فرانظريه اي چگونگي و زمان مراحل تغيير رفتار را پيش بيني مي‌كند. مطالعه حاضر با هدف تعيين مراحل رفتار تميزكردن بين دندانها بر اساس الگوي فرانظريه اي در دانش آموزان دختر و پسر مقطع پيش دانشگاهي شهر يزد انجام شد. روش بررسي: پژوهش حاضر مطالعه اي مقطعي است كه بر روي 361 نفر از دانش آموزان مقطع پيش دانشگاهي شهر يزد كه طي نمونه گيري خوشه اي از8 مدرسه انتخاب شدند، انجام شد. ابزار گردآوري اطلاعات پرسشنامه‌اي بود كه روايي و پايايي آن تاييدشده و شامل مشخصات دموگرافيك، سوالات خودكارآمدي، موازنه تصميم گيري (فوايد درك شده و موانع درك شده) و مراحل تغيير رفتار تميزكردن بين دندان بودكه به صورت خودگزارشي تكميل و اطلاعات از طريق نرم افزارآماري SPSS تجزيه و تحليل گرديد. يافته ها: 8/54% دختر و2/45% پسر با ميانگين سني آنها 55/.±53/17سال در اين مطالعه شركت كردند.86/49 %( 179 نفر) درمرحله پيش تفكر،3/5% (19 نفر) در تفكر، 1/24% (87نفر) آمادگي، 8/6 % (31 نفر) عمل و 5/12%(5 نفر ) در مرحله نگهداري رفتارتميزكردن بين دندان بودند. مراحل تغيير با خودكارآمدي(33/.r=) و فوايد درك شده(19/.r=) ارتباط مثبت و معنادار و با موانع درك شده همبستگي معكوس و معناداري (19/.r= -) داشت. سازه هاي خودكارآمدي، موانع و فوايد درك شده رويهم رفته15% درصد از واريانس مراحل تغيير رفتار را پيش بيني كردند كه در اين ميان خودكارآمدي (212/0=B) قويترين پيش بيني كننده بود. بحث و نتيجه گيري: يافته ها نشان داد كه اكثر دانش آموزان در مرحله پيش تفكر بودند و احتمالاً در آينده در معرض پوسيدگي دندان بيشتري قرار دارند. مي‌توان از الگوي فرانظريه اي جهت تعيين استراتژيهاي مربوط به هر يك از مراحل تغيير رفتارخود مراقبتي دهان و دندان به منظور پيشرفت و نگهداري رفتار درمداخلات و برنامه هاي آموزشي استفاده كرد.

Background and Aim: Teeth-mouth diseases include a cost between 10-5% of the total of cost of health care and have the damaging effects on childhood and in adult. Transtheoretical Model shows change of behavior dynamically. The purpose of this study was to determine Stages of change of inter-dental cleaning behavior based on Transtheoretical Model in male and female students in Yazd, Iran. Materials and Methods: This cross-sectional study was performed on pre-university 361 students in 8 schools cluster sampling. The instrument for collecting the information were questionnaires consisting of demographic characteristics, self-efficacy questions, decisional balance (perceived advantages and perceived obstacles) and stages of change of interdental cheaning behavior. Reliability and validity of questionnaires was confirmed. The data collected by interview and analyzed by SPSS. Results: In this study 54.8% female and 45.2% males participated with mean age of 17.35 ±.55 years. %49.6(59student) of students were in pre contemplation stage. Other participants were 5.3 % (19) in contemplation, 24.1 % (87) in preparation, 6.8% (31) in action and 12.5% (5) in maintenance stage. There was a positive significant relationship among stages of change with self-efficacy (r=0.33) and perceived benefits (r=0.19). Also a negative significant relation between stages of change and perceived barriers (r= -0.19) was oberved. Constructs of the model were statically significant predictors of stages of change and accounted for 0.15% of the variation that self efficacy was most important predictors (B=0.212). Discussion and Conclusion : In this study, most of students were in pre contemplation stage. They will be probably exposed to dental caries. Not only Trans-theoretical Model can be a model to determine strategies to each stage of change of teeth-mouth self - care Behavior but can also be used in educational interventions. Key words: Trans-theoretical Model, Self-efficacy, Decisional Balance, Oral self-care behavior