برهان صديقين سينوي و عدم ابتنا بر بطلان تسلسل: دفاعي از برهان ابن‌سينا در برابر اشكال ملاصدرا

Avicenian Argument and Non – dependence on the Falsity of Infinite Regress: A Defense of Ibn Sina’s Argument Against Mulla Sadra’s Objections

ابن‌سينا براي اثبات وجود واجب در كتاب الاشارات، برهاني ارايه مي‌دهد كه اين برهان نه تنها بر ابطال دور و تسلسل متوقف نيست، بلكه مي‌توان از آن بطلان دور و تسلسل را نتيجه گرفت. صدرالمتالهين بر اصل اين برهان اشكال خاصي را وارد مي‌داند كه بر مبناي آن تغييراتي را در مقدمات برهان اعمال كرده است. وي در صورت‌بندي خاص خود، بطلان دور و تسلسل را به عنوان مقدمه اثبات واجب مطرح مي‌كند؛ اما اين صورت‌بندي با اصل برهان ابن‌سينا همخواني ندارد. اشكالي كه صدرالمتالهين بر اصل برهان وارد مي‌داند، اين است كه در اين برهان، نياز مجموعه ممكنات به علت خارجي، مبناي اثبات وجود واجب قرار گرفته، حال آن‌كه اين مجموعه، مجموعه‌اي اعتباري است و به علتي حقيقي نياز ندارد. از نظر ملاصدرا اين اشكال مي‌تواند برهان ابن‌سينا را از حيطه براهين معتبر خارج سازد، از اين ‌رو او مي‌كوشد با ارايه صورت‌بندي ديگري به اين برهان اعتبار بخشيده و آن را به برهاني تبديل سازد كه داراي بيش‌ترين قرابت با شيوه صديقين است. در اين مقاله اثبات مي‌شود كه ابن‌سينا نيز چون ملاصدرا مجموعه ممكنات را امري اعتباري مي‌داند ولي وجود واجب را بدون استعانت از بطلان تسلسل اثبات مي‌كند.

When Ibn Sina wants to prove the existence of necessary being in his book “al – Isharat”, he provides an argument which not only does not depend on the falsity of infinite regress or vicious circle, but one can deduce from it the falsity of infinite regress and vicious circle. Sadr al- Muta’alehin brings forward a specific objection to this argument which on the basis of it introduces changes in the premises of that argument. In his own particular fomulation, he introduces the falsity of infinite regress and vicious circle as a premise to prove the existence of becessary being, but this formulation does not fit in with Inb Sina’s argument. The objection that Sadr al-Muta’alehin levels against this argument, is this that in this argument the need for a series of possible things to external cause is supposed on the basis of proving the existence of necessary being. whereas this series is an imaginary series and does not need real cause. For Mula Sadra this objection can exclude the argument of Ibn Sina from the domain of valid argument. Therefore he tries to give validity to this argument by presenting a further formulation and makes it an argument that has the utmost affinity with the way of truthful people. In this paper the writer tries to prove that Ibn Sina too like Mulla Sadra considers the series of possible things as imaginary but proves the existence of necessary being without the help of the falisity of infinite regress.