مشهورات در انديشه ابن‌سينا

Generally Accepted Premises in the Thought of Ibn Sina

يكي از مسيله‌هاي جنجال برانگيز در حكمت عملي و منطق ابن‌سينا، تفسير ديدگاه وي در باب آرا محموده است. تفاسير متفاوت از مشهورات خاص و عام كه غالباً از دغدغه‌هاي كلامي، اخلاقي، اصولي و غيره متاثر است، تحليل‌هاي متعارضي از آرا محموده را رقم زده است. داوري در اين‌باره در گرو مداقه در كل نظام منطقي و حكمي مرتبط با مشهورات در انديشه ابن‌سينا است كه تاكنون بدان پرداخته نشده است. از نظر ابن‌سينا، شهرت تابع اجزا قضيه نيست بلكه امري عارضي است كه بر پايه حقيقت استوار نبوده و خاستگاهش اجتماع است. در باب برهان مي‌توان از صدق و برهان‌پذيري مشهورات سخن گفت؛ اما در باب جدل تنها از حيث شهرت به اين قضايا پرداخته مي‌شود. نگاه ابن‌سينا به اين قضايا كاملاً ابزارانگارانه است؛ زيرا از نظر وي مشهورات معرفت بخش و مفيد يقين نيستند و تنها كاركردي مدني دارند. اين مقاله مي‌كوشد تا با رويكردي تحليلي به عنوان درآمدي بر تحليل آرا محموده به واكاوي انديشه ابن‌سينا در باب مشهورات بپردازد.

One of the controversial problems in In Sina’s logic and practical wisdom is the interpretation of his view on the praiseworthy ideas. Different interpretations of general and particular generally accepted premises which are often influenced by theological, ethical and religious law preocupations, has determined conflicting analyses of praiseworthy ideas. Judgement in this regard requires careful examination in the whole logical and theosophical system relating to generally accepted premises in the thinking of In Sin which has not been deal with until now for Ibn Sina publicity is not subject to the parts of a proposition but it is an accidental matter which is not based on truth and its origin is society. On the topic of argument one can speak of truth and the generally accepted premises being subject to argumentation; but on the topic of dialectic these propositions are dealt with only with respect to their publicity. Ibn Sina’s look at these propositions is quite instrumentalistic, since in his view generally accepted premises give no information and do not provide certainty and only have a civil functioning. In this paper the writer attempts that with an analyical approach as an introduction to the analysis of praisworthy ideas to examine the thinking of Ibn Sina on the generally accepted premises.