كاني شناسي خاك هاي مالي سولز وشبه مالي سولز تحت تاثير فيزيوگرافي در اراضي لسي جنوب گرگان رود، استان گلستان

Clay mineralogy of Mollisols and Mollisols-like soils as affected by physiographic unit formed on loess deposits in southern Gorgan River, Golestan province

بيش از 70000 هزار هكتار خاك مالي سولز در اراضي بخش جنوب گرگان رود، در استان گلستان وجود دارد كه با احتساب زير گروه ماليك، وسعت آن به 150000 هكتار مي رسد. مواد مادري اراضي مورد مطالعه مواد لسي است. هدف اصلي مطالعه حاضر، بررسي كاني شناسي خاك هاي مالي سولز و شبه مالي سولز و نيز شناسايي عوامل موثر بر تنوع كاني هاي رسي آن ها مي باشد. نتايج بررسي كاني هاي رسي خاك هاي مورد مطالعه نشان داد كه كاني هاي غالب مواد مادري لسي كه بيشتر خاك ها از آن مشتق شده اند ايليت، اسمكتيت، كايولينيت، كلريت است. ترتيب عمومي غالبيت كاني هاي رسي در خاك هاي مالي سولز مورد مطالعه به صورت ايليت > اسمكتيت > كلريت > كايولينيت بود. ايليت كاني رسي غالب در بيشتر خاك هاي مورد مطالعه، به خصوص در سمت شرق استان بود. اسمكتيت در خاك هاي با زهكشي ضعيف در اراضي پست، سمت غرب مقدارش افزايش مي يافت تا حدي كه در بعضي از سري هاي خاك به صورت كاني غالب در آمده است. بنابراين به نظر مي رسد كه علاوه بر منشا ارثي، در مورد اسمكتيت وضعيت زهكشي نيز نقش مهمي را ايفا نموده است. واژه هاي كليدي: مالي سولز، كاني شناسي، فيزيوگرافي، مواد لسي، استان گلستان

There are more than 70000 hectares of Mollisols in the southern part of Gorgan River, in the Golestan province, Iran. Taking into account the mollic intergrades, it reaches to 150000 hectares. Parent materials of the studied lands are loess materials. The main objectives of the present study were to examine the mineralogy of Mollisols and Mollisols like soils and also effective factors on the distribution of clay minerals. Clay mineralogical studies showed that the dominant minerals of loess parent materials were illite, smectite, chlorite, and kaolinite. The general order of the dominance of clay minerals in the studied Mollisols, were: Illite > Smectite > Chlorite > Kaolinite. Illite was the dominant clay mineral in most of the studied soils especially toward the eastern parts of the province. Smectite was the dominant mineral in the poorly drained soils in low lands of the western parts. Drainage condition therefore seems to play an important role for the occurrence of smectite besides the inherited origin in the studied area Keywords: Mollisols; Mineralogy; Physioghraphy; Loess materials; Golestan province