تجزيه و تحليل مكاني و فرم نبكاها به منظور بررسي فرسايش بادي و حفاظت خاك (مطالعه موردي: ميانكاله در جنوب شرقي خزر )

Local analysis and nebkaʹʹs shape in order to study wind erosion and soil conservation (Case study: Miankaleh, southeast of Caspian Sea)

براي مطالعه و ارزيابي نوع و ميزان فرسايش بادي در هر منطقه علاوه بر فرمول هاي تجربي و اندازه گيري هاي صحرايي، بررسي نبكاها از روش هاي علمي، مناسب و نسبتاً كم هزينه به شمار مي آيد. با توجه به گسترش و پراكندگي قابل توجه نبكاها در سيستم سدي ساحلي ميانكاله در جنوب شرقي درياي خزر براي اندازه گيري و رصد عملكرد نبكاها، تعداد 31 عدد نبكا در چهار ناحيه جغرافيايي از شرق به غرب بررسي شد. براي هر نبكا پارامترهاي مورفومتري مورد نياز مانند طول محورهاي بلند و كوتاه و نيز ارتفاع نبكاها مورد اندازه گيري قرار گرفت. همچنين تمركز نبكاها در واحد سطح ( 100 مترمربع)، درصد استقرار و پايداري نبكاها و پوشش گياهي غالب منطقه مورد بررسي گرديد. نتايج حاصل نشان مي دهد به دليل اينكه نبكاهاي موجود در ناحيه 3 از نظر ارتفاعي در مقايسه با ساير مناطق مرتفع تربوده و پايداري و استقرار نبكاهاي اين منطقه كمتر از 50 درصد مي باشد. سپس مي توان نتيجه گرفت ميزان فرسايش بادي در اين ناحيه در مقايسه با ساير مناطق بيشتر بوده و به عنوان يك منطقه حساس به فرسايش بادي براي طرح هاي اجرايي در اولويت مي باشد. از سوي ديگر پارامترهاي بافتي در رسوبات ماسه اي نبكاها از قبيل ميانگين، جورشدگي، كج شدگي و كشيدگي رسوبات مشخص شد. نتايج حاصل نشان مي دهد پارامترهاي بافتي در نواحي چهارگانه اختلاف قابل توجهي با يكديگر نداشته و از نظر بافتي رسوبات تشكيل دهنده نبكاها در محدوده ميانگين اندازه ماسه متوسط تا ريز، جورشدگي بسيارخوب، كج شدگي مثبت و گروه رسوبات كشيده از نظر كشيدگي طبقه بندي مي شوند. فرم و گسترش مكاني نبكاها الگوي فرسايش بادي در منطقه و راهكارهاي مناسب براي حفاظت خاك را نشان مي دهد. واژه هاي كليدي: نبكا، ميانكاله، رسوب شناسي، فرسايش بادي، حفاظت خاك

In order to study and evaluate wind erosion, despite experimental formulas and field measurements, nebka analyzing by natural methods is a suitable and cost reduced way. Considering significant distribution of nebkas in Miankaleh coastal barrier system, southeast of Caspian Sea, 31 nebkas were analyzed in 4 geographical zones from east to west, in order to measure and monitor their functions. In each nebka morphometric parameters such as long axis length, short axis length and height were measured. Also, Nebkaʹs concentration per 100 m2, stabilization percentage and dominated biological cover were analyzed. Because nebkas in zone 3 were higher than other zones and Nebkaʹs stabilization is less than 50 percent, wind erosion in this region is more than other regions and zone 3 is considered as a prefered region for projects. Textural parameters in sand sediments such as average size, sorting, skweness and kurtosis were determinded. Results show that textural parameters are not different from each other in 4 zones. Nebka sediments were classified texturally in medium to small average size, very well sorted, positive skewness and leptokurtic sediments. Local distribution shows the pattern of wind erosion and ways of soil conservation. Keywords: Nebka; Miankaleh; Sedimentology; Wind erosion; Soil conservation 1