بررسي حاصلخيزي خاك در تناوب هاي زراعي دوگانه گندم تحت شرايط مقادير متفاوت نيتروژن و برگشت بقايا

Evaluation of Soil Fertility in wheat-based double Cropping Systems under Different Rates of Nitrogen and Return of Crop Residue

به منظور بررسي اثر تناوب هاي زراعي دوگانه گندم، نيتروژن مصرفي و برگشت بقايا بر حاصلخيزي خاك در شرايط اقليم سرد خراسان، آزمايشي در طي دو سال زراعي 87-1385 انجام شد. اين آزمايش به‌صورت كرت هاي دوبار خرد شده در قالب بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار به اجرا در آمد. تناوب زراعي به عنوان عامل اصلي شامل پنج سطح (1- گندم_گندم 2- سيب زميني_گندم 3- ذرت سيلويي_گندم 4- شبدر برسيم_گندم 5- چغندرقند_گندم) و كود نيتروژنه براي تمامي گياهان پيش كاشت گندم به عنوان عامل فرعي با چهار سطح (1- بدون مصرف كود 2- مصرف كود 50 درصد كمتر از ميزان توصيه 3- مصرف كود به ميزان توصيه كودي 4- مصرف كود 50 درصد بيشتر از ميزان توصيه) و برگشت بقاياي محصول پيش كاشت گندم به خاك نيز به عنوان عامل فرعي فرعي با دو سطح ( 1- بدون برگشت بقاياي گياهي، 2- برگشت 50 درصد بقاياي بجا مانده از محصول پيش كاشت) در نظر گرفته شد. نتايج آزمايش نشان داد كه ميزان نيتروژن خاك در طول آزمايش تحت تاثير تناوب زراعي، مقدار نيتروژن مصرفي و برگشت بقاياي محصول قرار نگرفت. نوع محصول پيش كاشت گندم تاثير معني داري بر ميزان فسفر قابل استفاده خاك در عمق 30-0 سانتي‌متري داشت، در حالي كه فسفر قابل استفاده خاك تحت تاثير ميزان مصرف كود نيتروژنه در گياه پيش كاشت قرار نگرفت. نتايج آزمايش نشان داد كه نوع گياه پيش كاشت تاثير معني داري بر ميزان پتاسيم باقي‌مانده در خاك به ترتيب پس از برداشت شبدر و گندم مشاهده شدند. در پايان سال دوم آزمايش اثر متقابل تناوب زراعي و برگشت بقايا بر ميزان كربن آلي خاك در عمق 60-30 سانتي‌متري خاك معني دار بود، در حالي كه در سال اول آزمايش نوع محصول پيش كاشت و ميزان مصرف نيتروژن بر كربن آلي خاك تاثير معني داري نداشت.

This study was conducted under cold climate condition in Khorasan during 2006-2008 growing seasons to evaluation of soil fertility in wheat-based double cropping systems under different rate of nitrogen and return of crop residues. A randomized complete block design with split-split plot arrangement and three replicates was used. Main plots were five crop rotations namely: wheat-wheat, potato-wheat, silage corn-wheat, clover-wheat and sugar beet-wheat. Four sub plots were, N fertilizer rates in preceding crop including no N (control), 50% lower than recommended N rate, recommended N rate and 50% more than recommended N rate. The two sub-sub plots were preceding crop residue return including: no residue return (control) and 50% residue return. Results showed that soil nitrogen content was not affected by crop rotation, nitrogen rate and return of crop residues. Soil phosphorus content at 30-cm depth was significantly affected by preceding crop of wheat. Although, nitrogen rate and crop residue return were not influenced on soil phosphorus. Our results indicated that soil potassium content observed for the clover and wheat, respectively. There was a significantly interaction between preceding crop and return of crop residue for soil organic carbon in the 30 to 60 cm depth. But, soil organic carbon was not affected by preceding crop and nitrogen rate in the first year of experiment.