بررسي تغييرپذيري رژيم بارش در ايران

Assessment of Variability of Precipitation Regime in Iran

در اين تحقيق با استفاده از بررسي و مقايسه داده‌هاي ميان‌يابي شده ايستگاه‌هاي هواشناسي در چهار دهه اخير (1383-1344) به مطالعه تغييرات رژيم بارش كشور از طريق تحليل هم‌سازها پرداخته شد. پس از انجام آزمون‌هاي آماري جهت صحت‌سنجي داده‌ها بر اساس تحليل هم‌سازها در چهار دهه، مشخص شد كه مقدار پراش هم‌ساز اول (حدود 90 درصد) در چهار دهه تغييرات زيادي نكرده است. يعني رژيم بارش غالب در كشور همچنان زمستانه است. مقدار پراش هم‌ساز دوم با تغييرات و جابجايي هم مقدارهاي بارش همراه بوده است، مقدار پراش هم‌ساز سوم در دهه سوم و چهارم با افزايش چشم‌گيري رو به رو است كه به معناي پيدايش رژيم‌هاي جديد بارش محلي در برخي نقاط كشور است. مقدار دامنه هم‌ساز دوم در منطقه آذربايجان از دهه اول به بعد كم مي‌شود (حدود 20 ميلي‌متر) و در دهه چهارم به حداقل خود مي‌رسد (حدود 12 ميلي‌متر)، يعني مقدار بارش‌هاي همرفتي فصل بهار در دهه چهارم در اين مناطق كمتر شده است. دامنه هم‌ساز سوم در مناطق جنوب شرق، جنوب غرب و ارتفاعات زاگرس در دهه سوم و چهارم نسبت به دهه‌هاي اول و دوم افزايش قابل ملاحظه‌اي نشان داد و اين افزايش در منطقه سيستان و بلوچستان بيشتر از ساير نقاط بود. اين نتيجه از تغييرات قابل ملاحظه رژيم بارش در مناطق ياد شده خبر مي‌دهد.

In this study, the interpolated data among Iran weather stations were used to study the precipitation regime variations by harmonic analysis during recent four decades (1965-2004). After verification of the data with statistical tests during the period of study, it was found that there are no significant variations in the variance of the first harmonic. This result highlights that the dominant precipitation regime in Iran is caused by winter season. The magnitude of the variance of the second harmonic is accompanied by variations and displacements of iso-hyet lines. Evaluation of the third and forth decades illustrates a remarkable increase in the variance of the third harmonic. This indicates that local precipitation regimes will be expected in some regions of Iran. In Azrarbaijan (North-west), the amplitudes of the second harmonic decline from the first decade and reach the minimum value as we move toward the forth decade. This emphasizes that the total springtime convective precipitation has reduced in the aforementioned region. During the third and forth decades, the eastern, southeastern and southwestern regions of Iran and Zagros highlands show higher third maximum harmonic, in comparison with the first and second decades. The mentioned increase in precipitation variance was higher in Sistan and Baluchestan than in other regions. This result confirms the occurrence of significant variations in precipitation regime in this part of the country.