تعارض دين و مدرنيته در انديشه روشنفكران غيرديني عصر مشروطه: مقايسه آخوندزاده و ملكم‌خان

Contradiction Between Religion and Modernity in the Thinking of Secular Intellectuals of Constitutional Revolution Era: Comparison of Akhoundzadeh with Malkam khan

در دوره قاجار و در آستانه انقلاب مشروطه، از يك سو شاهد برقراري ارتباطات گسترده‏ ميان ايران و غرب و از سوي ديگر نظاره‏گر شكل‏گيري نيروي اجتماعي نوظهوري هستيم كه به‏تدريج با نيروهاي سنت گرا به چالش برمي‏خيزد. اين گروه كه روشنفكر نوگرا بودند، نقش مهمي در پيدايش افكار اصلاحي در جامعه و وقوع انقلاب مشروطه داشتند. بدين‌سبب در نوشته حاضر ابتدا مدرنيته و پيشينه تاريخي آن در ايران بررسي مي‌شود، و آنگاه مواضع دو تن از مهمترين روشنفكران غيرديني يعني ميرزافتحعلي آخوندزاده و ميرزا ملكم‌خان ناظم‌الدوله نسبت به مدرنيته و مذهب مورد تجزيه و تحليل قرار مي‌گيرد.

In Qajar era and on the eve of the constitutional revolution, we see extensive communications between Iran and the West on the one hand, and emergence of a new social group challenging the clergy, on the other hand. This group consisted of intellectuals who had an important role in introduction of reform thoughts and promoting constitutional revolution in Iranian society. In this article, modernity and its historical background will be reviewed firstly, and then, the standpoints of two prominent secular intellectuals of the time - Mirza FathAli Akhoundzadeh and Mirza Malkam khan Nazemoldowleh - towards modernity and religion will be analyzed.