شيوه‌هاي تصويرسازي كارگزاران اجتماعي در داستان بهمن از شاهنامه و بهمن‌نامه (بر اساس مولفه‌هاي جامعه‌شناختي - معنايي در تحليل گفتمان)

The Representation of Social Actors in the Story of Bahmanʹʹs Vengeance Seeking from Shahnama and Bahmanama (Based on the Socio-semantic Elements in Critical Discourse Analysis)

مسيله اصلي اين پژوهش يافتن شباهت‌ها و تفاوت‌هاي تصويرسازي كارگزاران اجتماعي در دو روايت متفاوت از ماجراي كين‌خواهي بهمن بوده است. بر اين اساس، نويسنده با بررسي مولفه‌هاي جامعه‌شناختي - معنايي كه تيو ون‌ليوون در الگوي پيشنهادي خود ارايه داده و انطباق آن‌ها با برش‌هاي داستاني موردنظر از شاهنامه و بهمن‌نامه، كوشيده است به زمينه ايديولوژيك وراي دو متن دست يابد و تفاوت تاثيرگذاري آن‌ها را نشان دهد. حاصل پژوهش نشان مي‌دهد كه برخي از شاخه‌هاي دو شيوه اصلي حذف و اظهار در هر دو متن تا حدودي به چشم مي‌خورند و پيوسته‌نمايي، گسسته‌نمايي، نام‌بري و طبقه‌بندي نيز از شگردهايي هستند كه به‌ همراه زيرمجموعه‌هاي خود براي بازنمايي كارگزاران استفاده شده‌اند. تحليل دو متن به‌وضوح نشان مي‌دهد كه بهمن در شاهنامه در پي كسب مشروعيت براي هدف خويش است؛ درحالي كه در بهمن‌نامه، اقتدار و فرديت كامل دارد و نيازي به بهره‌گيري از شگردهاي اقناعي و تاييدطلبانه نيست؛ به همين دليل، شيوه‌هاي تصويرسازي كارگزاران در شاهنامه بيشتر از بهمن‌نامه به‌كار رفته و در استفاده از آن‌‌ها تعمد بيشتري دخيل بوده است.

The main aim of this research is finding the similarities and differences between the representations of social actors in the two different versions of Bahman’s vengeance seeking. Accordingly, the author tried to find the ideological background behind the two texts and show the difference in impression by studying socio-semantic elements that Theo Van Leeuwen offered in his suggested pattern and comparing them with the corresponding parts in Shahnama and Bahmannama. The results showed that some branches of the two main methods are exclusion, and inclusion is to some extent visible in both texts. Also association, dissociation, nomination and categorization along with their subsets are the techniques used to represent the social actors. Analysis of the two texts clearly shows that Bahman in Shahnama is seeking legitimacy for his goal while he has the authority and individuality in Bahmannama while he does not need to use persuasive and approval seeking techniques; so representations of social actors in Shahnama are more than in Bahmannama and they were used deliberately.