واكنش برخي خصوصيات كيفي خلّر (Lathyrus sativus L.) به تراكم و تاريخ كاشت در شرايط بيرجند

Seed Quality Properties of Grass Pea (Lathyrus sativus L.) in Response to Varying Planting Dates and Densities

به منظور ارزيابي اثرات تراكم و تاريخ كاشت بر خصوصيات كيفي خلّر (Lathyrus sativus L.)، شامل درصد پروتيين ، درصد چربي ، درصد خاكستر ، ميزان انرژي و ميزان تانن دانه، آزمايشي در سال زراعي 87- 86 به صورت فاكتوريل در قالب بلوك هاي كامل تصادفي با 4 تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه بيرجند اجرا شد. تيمار هاي آزمايش شامل تاريخ كاشت در سه سطح پانزدهم اسفند، اول فروردين و پانزدهم فروردين و تراكم كاشت در چهار سطح 30، 40، 50، 60 بوته در متر مربع بودند. نتايج آزمايش نشان داد تراكم و تاريخ كاشت اثر معني داري بر درصد پروتيين دانه دارند، به طوري كه تاخير در كاشت و افزايش تراكم بوته موجب كاهش پروتيين در ماده خشك دانه شد. درصد پروتيين دانه با درصد خاكستر دانه همبستگي منفي نشان داد. همچنين تاخير در كاشت به طور معني داري سبب افزايش درصد خاكستر دانه شد، به طوري كه بيشترين درصد خاكستر (3/4 درصد) در تاريخ كاشت آخر (15 فروردين) مشاهده شد. درصد تانن دانه نيز همبستگي منفي با درصد خاكستر دانه داشت و با تاخير در كاشت به طور معني داري كاهش پيدا كرد. تراكم و تاريخ كاشت بر ميزان انرژي دانه خلّر نيز اثر معني داري داشتند، به گونه اي كه با تاخير در كاشت از ميزان انرژي دانه كاسته شد. همچنين افزايش تراكم بوته با كاهش ميزان انرژي دانه همراه بود. ميزان انرژي دانه با درصد پروتيين دانه همبستگي مثبت نشان داد. به طور كلي نتايج حاكي از كيفيت نسبتا مناسب دانه خلّر، به ويژه در تاريخ كاشت پانزدهم اسفند و تراكم 30 بوته در متر مربع بود.

In order to evaluate effects of plant density and planting date on quality properties of grass pea (Lathyrus sativus L.), a factorial experiment was conducted during 2008, based on complete randomized block design with four replications in Research Farm of Faculty of Agriculture, the University of Birjand, Birjand, Iran. Plants were planted at March 5 and 20, and Apr 3, with 30, 40, 50 and 60 pl m-2. Delaying in planting and/or increasing plant density caused protein content per grain dry matter to be reduced. There was a negative correlation between grain protein percentage and grain ash content. The highest grain ash percentage (4.3%) was observed in the last planting date. Tannin content reduced significantly with delaying in planting date, from 0.32% in March 5 to 0.14% in Apr 3planting dates, and showed a negative correlation with ash content. Seed energy content also was reduced with delaying in planting date and/or increasing in density, and showed a positive correlation with seed protein percentage. It seems early planting of grass pea with a density of 40-50 pl m -2 results in a high quality seed yield.