مقايسه نقاط روستايي كشور براساس شاخص هاي توسعه انساني در سال هاي 1375 و 1385

• A Comparison of Iran’s Rural Areas Based on Human Development Indices during 1996-2006

پس از انقلاب اسلامي، توسعه روستايي در كانون اصلي تمركز سياست‌هاي دولت و راهبردها و برنامه هاي كشور بوده است؛ از اين رو، بررسي ابعاد مختلف توسعه و به ويژه توسعه انساني در روستاها بسيار اهميت دارد. پژوهش حاضر به بررسي جايگاه توسعه انساني نقاط روستايي استان‌هاي كشور در سال‌هاي 1375 و 1385 مي پردازد؛ و بدين منظور، براي سنجش توسعه انساني به روش تاكسونومي عددي، از چهارده شاخص در سه بخش آموزشي، اقتصادي و بهداشتي بهره مي گيرد و همچنين، داده هاي پژوهش با مراجعه به آمارنامه ها و سرشماري هاي موجود استخراج مي شود. نتايج پژوهش نشان دهنده نابرابري هاي بسيار ميان نقاط روستايي استان هاست و با وجود بهبود نسبي وضعيت توسعه انساني در فاصله ده سال مورد بررسي، از ايجاد تغييراتي خاص در سلسله مراتب و رتبه نقاط روستايي استان‌هاي مختلف حكايت دارد؛ و از لحاظ شاخص هاي مورد بررسي، برخوردارترين نقاط روستايي كشور در استان هاي تهران و اصفهان و محروم ترين آنها نيز در استان‌هاي سيستان و بلوچستان، كردستان و آذربايجان غربي واقع است.

Rural development has been the main focal point of state policy, strategy and plan in post revolutionary era. Thus, the examination of different dimensions of human development is particularly important in rural areas. This study examines human development situation during 1996-2006 in rural areas of Iran. The study applies numerical taxonomy of 14 indicators related to education, economy and health sectors. The data is extracted from census and official documents. The results indicate significant inequalities between the rural areas of different provinces; and despite relative improvement in human development conditions during the ten years under study, significant changes cannot be observed in the rankings of the studied areas. Tehran and Isfahan provinces are ranked as the highest; and Sistan-va-Baluchetan, Kordestan, and West Azerbayjan are known as the most deprived rural areas with respect to the studied indicators.