نقش فرد و موقعيت در قضاوت اخلاقي

The Role of Person and Situation in Moral Judgment

يكي از رويكردهاي پژوهشي در زمينه قضاوت اخلاقي كه اخيراً بر آن تاكيد شده، رويكرد تفاوت‌هاي فردي است. مقاله حاضر براي بررسي نقش تفاوت‌هاي فردي درباره قضاوت اخلاقي در مورد يكي از معماهاي اخلاقي كلاسيك، يعني معماي واگن انجام شده است. 389 دانشجو در دو پژوهش شركت كرده‌اند. در پژوهش اول، 225 دانشجو علاوه بر پاسخ به معماي واگن، به خزانه بين‌المللي گويه‌هاي شخصيت و مقياس تجديدنظرشده جهت‌گيري ديني پاسخ داده‌اند. در پژوهش دوم، 164 دانشجو علاوه بر پاسخ به نسخه ديگري از معماي واگن، به پرسش‌نامه شخصيت هگزاكو، پرسش‌نامه كنجكاوي و اكتشاف 2 و مقياس خودارزيابي معنويت پاسخ داده‌اند. نتايج دو پژوهش نشان مي‌دهد كه تفاوتي بين دو جنس در قضاوت اخلاقي وجود ندارد. سن، متغيرهاي ديني و شخصيتي (به جز وظيفه‌شناسي در پژوهش اول، و صداقت-فروتني در پژوهش دوم) رابطه‌اي با قضاوت اخلاقي نداشتند. مقايسه دو نسخه معماي واگن نشان مي‌دهد كه احتمال مخالفت با آسيب رساندن به يك نفر در صورتي كه پيامد جانبي نجات جان چند نفر باشد (معماي دوم)، كمتر از موردي است كه آسيب رساندن به يك نفر، وسيله‌اي براي نجات جان چند نفر است (معماي اول). طبق اين نتايج، قضاوت اخلاقي درباره معماي واگن به تفاوت‌هاي فردي چندان حساس نيست. موقعيت و قصد عامل (فراتر از پيامدهاي عمل) مولفه تعيين‌كننده‌اي در قضاوت اخلاقي درباره اعمال ديگران است.

The present paper studies the role of the variation among individuals in terms of moral judgment, using a survey-analytical approach. Two research projects were conducted. In the first, 225 university students answered the trolley problem and completed the international personality item pool and religious orientation scale. In the second research, 164 university students answered another version of trolley problem and completed HEXACO personality questionnaire, a questionnaire on curiosity and exploration 2, and spirituality self-assessment scale. The results of these two research projects generally indicate that gender, age, religious and personality variables have no relationship with moral judgment. Furthermore, they indicate that there is a less possibility of disagreement with harming someone if the effect is saving several people than with the case in which harming someone leads to saving several people. Therefore, the moral judgment on trolley problem is not sensitive to the variation among individuals, but a doer’s intention and situation are crucial constituents regarding making moral judgment about othersʹ behavior.