تحليل توسعه كاربري‌هاي شهري در مناطق لغزشي با استفاده از تلفيق مدل‌هاي تصميم‌گيري چندمعياره مطالعه موردي: حوضه رود - دره فرحزاد

Analysis of development urban landuse in landslide zones using incorporation multicriteria decision models. Case study: Farahzad river basin.

مخاطرات محيطي همواره موجب تغييراتي در شرايط زيست محيطي سكونتگاه‌هاي انساني شده و خسارت‌هاي گسترده‌اي را بر جوامع بشري تحميل مي‌نمايد. همجواري سامانه‌هاي شهري با مناطق پايكوهي و شيب‌هاي تند طبيعي در حوضه‌هاي كوهستاني، آسيب‌پذيري ناشي از حركات دامنه‌اي از نوع لغزشي را افزايش داده است. حوضه كوهستاني رود ـ دره فرحزاد يكي از مناطق شهري- كوهستاني كلان‌ شهر تهران است كه در معرض آسيب‌پذيري ناشي از حركات دامنه‌اي از نوع لغزشي قرار دارد. ‌در اين مقاله با هدف تحليل‌ ژيومورفولوژيكي ‌توسعه شهري و آسيب پذيري ناشي‌ از حركات زمين ‌لغزش، پهنه‌بندي خطر زمين‌ لغزش‌ها با استفاده از تلفيق مدل‌هاي وزن دهي چند معياره انجام شده است. پس از بررسي در مورد ويژگي‌هاي طبيعي حوضه‌ مطالعاتي و بازديد ميداني، شش عامل و متغير مستقل شامل عوامل سنگ ‌شناسي، ارتفاع، شيب دامنه‌ها، جهت دامنه‌ها، فاصله از گسل‌ها و فاصله از شبكه زهكشي به عنوان عوامل ‌موثر در وقوع زمين‌لغزش‌هاي منطقه انتخاب شده است. نقشه‌ها در محيط نرم‌افزاري Arc GIS توسط عملگرهاي فازي و مدل تحليل سلسله مراتبي (AHP) توليد شده است. به منظور تحليل بين آسيب‌پذيري ناشي از زمين‌لغزش‌ها و طبقات توسعه ‌يافته شهري، نقشه كاربري زمين در حوضه‌ با نقشه نهايي پهنه‌بندي‌ خطر همپوشاني داده شد. نتايج نشان داد كه از حدود 13.2 درصد مساحت محدوده مورد مطالعه (3.039596 كيلومترمربع) كه توسط كاربري‌هاي مختلف شهري اشغال گرديده است، 87.66 درصد در محدوده با خطر كم و بسيار كم، 3.36 درصد در محدوده با خطر متوسط و 8.96 درصد در محدوده با خطر زياد و بسيار زياد قرار دارد.

Analysis of development urban landuse in landslide zones using incorporation multicriteria decision models. Case study: Farahzad river basin. Amir Saffari: Assistant Professor, Faculty Geography, Tarbiat Moallem University. Jafar Mosivand: MS of Geography and Urban Planning, Tarbiat Moallem University. Syed Morovat Eftekhari: MS of Geography, Tarbiat Moallem University. Abstract Environmental hazards caused by changes in environmental conditions in human settlements and economic, social and environmental damages will impose a broad range of human societies. A proximity urban area with steep slopes and piedmont natural basins, vulnerability mountain range of the sliding motion has increased. Different levels of risk assessment, the development of construction zoning is unsafe. Valley River Farahzad basin, mountainous area about 23 kilometers of urban Tehran Metropolis mountain range that is particularly vulnerable to the movement of the sliding type. Geomorphological analysis of urban development in the basin and the vulnerability caused by landslide movement, hazard zonation models using combined weighting of several criteria have been made. Factor maps in the Arc GIS software by fuzzy operators, and hierarchical analysis model (AHP) and then produce a map of vulnerability zonation sliding motion was made. To allow analysis between vulnerability to landslides and classes of the developed urban areas in the basin, the raster map of urban with the final map zonation risk were overlapping. Results showed that about 13.2% of the area studied (3.039596 km) of the Urban Land has been occupied, 87.66% in the range of low and very low risk, 3.36% range with average risk and 8.96% range is high and very high risk. Reduce the vulnerability of the sliding motion in mountain range can be developed to specific construction guidelines, attention to landslide hazard zonation, compliance requirements related to the stabilization of high-risk range and Studies, especially through the employment of skilled and experienced in decision-making centers. Keyword: Geomorphology, Urban area, Development, Landslide, Tehran Metropolis