بازتاب مسايل اجتماعي ـ فرهنگي در مثنوي معنوي مولانا(نگاهي به مثنوي از منظر جامعه شناسي ادبيات)

The reflection of social cultural issues in Moulana’sMasnaviManavi(From the sociological perspective

هدف اين مقاله راه يافتن به پيش‌زمينه‌هاي اجتماعي ـ فرهنگي در قصه‌هاي مثنوي مولاناست، تا از اين طريق بتوان به تصويري از سيماي جامعه عصر وي دست يافت. به همين منظور پس از گزينش نود قصه از شش دفتر مثنوي كه داراي زمينه‌هاي اجتماعي آشكارتر بوده، به طبقه‌بندي طبقات، اصناف و مشاغل اجتماعي و تحليل مباحث اجتماعي ـ فرهنگيِ بازتاب يافته در اين قصه‌ها پرداخته شده است. در اين پژوهش بيش‌تر به يكي از لايه‌هاي متن يعني مسايل اجتماعي ـ فرهنگي و نقطه عزيمت در روايت‌ها كه همانا واقعيت‌هاي خوب يا بد اجتماعي ـ فرهنگي است توجه شده است. نتيجه بدست آمده، جامعه عصر شاعر را گرفتار آداب و رسوم تقليدي، ستم، فساد، دروغ و رياكاري، بلاهت و جهل، سطحي نگري، ستيز، قتل، دزدي و... نشان مي‌دهد.

The purpose of this article is to search for social-cultural foregrounds in tales in Moulana’sMasnavi in order to be able to draw a picture of the society of his age. For this purpose 90 stories which had more clear social background have been selected from six books of Masnavi. Then different classes, and social professions were classified and social- cultural debates reflected in these stories were analyzed. This study is mostly concerned with social-cultural issues of these stories and the departing point in anecdotes which points to the existing realities in that society. The end result, finds the society of the poet’s era grappled with imitative conduct, oppression, corruption, lie, hypocrisy, stupidity, and ignorance, superficiality, murder, theft,…etc.