اثر محلول پاشي عناصر ريزمغذي و رژيم هاي آبياري بر عملكرد كمّي و كيفي گياه دارويي اسفرزه (Plantago ovata Forsk.)

The effect of various micronutrient foliar applications and irrigation regimes on quantitative and qualitative yields of isabgol (Plantago ovata Forsk.)

به منظور بررسي عكس العمل گياه دارويي اسفرزه (Plantago ovata Forsk.) نسبت به مصرف شاخساره اي عناصر ريزمغذي در شرايط كم آبياري، آزمايشي در سال زراعي 87-1386 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه زابل بصورت طرح كرت هاي خرد شده در قالب بلوك-هاي كامل تصادفي با چهار تكرار اجرا شد. رژيم آبياري در سه سطح (I1: شاهد يا آبياري معمول، I2: قطع يك نوبت آبياري قبل از گلدهي وI3 : قطع يك نوبت آبياري بعد از گلدهي) بعنوان كرت هاي اصلي و محلول پاشي عناصر ريزمغذي در پنج سطح (S1: شاهد يا عدم محلول پاشي، S2: آهن با غلظت چهار در هزار، S3: روي با غلظت سه در هزار، S4: منگنز با غلظت چهار در هزار وS5 : مخلوط كامل آنها) بعنوان كرت هاي فرعي مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه عملكرد دانه و بيولوژيك، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در بوته و وزن 1000 دانه اسفرزه بطور معني داري تحت تاثير رژيم آبياري قرار گرفتند. بيشترين عملكرد دانه از رژيم آبياري كامل بدست آمد، بطوريكه كاهش عملكرد دانه در تيمارهاي قطع يك نوبت آبياري قبل و بعد از گلدهي نسبت به تيمار شاهد به ترتيب 9/14 و 1/20 درصد بود. تاثير محلول پاشي عناصر ريزمغذي بر عملكرد بيولوژيك و دانه، عملكرد موسيلاژ، تعداد دانه در سنبله و وزن 1000 دانه اسفرزه معني دار بود و تيمار محلول پاشي با روي بيشترين عملكرد دانه را توليد كرد، بطوري كه عملكرد آن 12/22 درصد يبيشتر از شاهد بود. اگرچه درصد موسيلاژ و شاخص تورم از نظر آماري تحت تاثير رژيم آبياري و محلول پاشي عناصر ريزمغذي قرار نگرفتند، ولي بيشترين درصد و عملكرد موسيلاژ به تيمار قطع يك نوبت آبياري قبل از گلدهي و بيشترين ميزان شاخص تورم به تيمار قطع يك نوبت آبياري بعد از گلدهي تعلق داشت. محلول پاشي عناصر ريزمغذي سبب افزايش عملكرد دانه و بيولوژيك و عملكرد موسيلاژ اسفرزه گرديد، بطوري كه بيشترين عملكرد دانه از تيمار آبياري كامل و محلول پاشي با عناصر ريزمغذي بدست آمد.

The responses of isabgol (Plantago ovata Forsk.) to micronutrient foliar application under low irrigation condition were investigated. The experiment was carried out in Agricultural Research Farm of Zabol University, Iran, during growing season of 2007-2008. The experiment was conducted in spilt plot using randomized complete block design with four replications. Three irrigation regimes defined as normal irrigation, one time lack of irrigation before flowering and one time lack of irrigation after flowering were used as the main plots. Five levels of micronutrient foliar application including: control unit, four ppt of Fe, three ppt of Zn, four ppt of Mn, and a mixture of these elements were considered as subplots. The results indicated that the seed and biological yield, seed number per spike, spike number per plant and thousand seed weight were significantly affected by irrigation regimes. The maximum seed yield obtained in control plots with normal irrigation. The seed yield diminish in treatments of one time lack of irrigation before flowering and one time lack of irrigation after flowering was 14.9 and 20.1 percentage, respectively. The seed and biological yield, mucilage yield, seed number per spike and thousand seed weight were significantly affected by micronutrient foliar application. The maximum seed yield was observed in Zn treatment with 22.12% yield more than control. The maximum mucilage yield and percent were found in the treatment of one time lack of irrigation before flowering and the maximum turgid index in treatment of one time lack of irrigation after flowering. The micronutrient foliar application showed positive effect on seed, biological, and mucilage yields. The maximum seed yield was obtained in normal irrigation with micronutrient foliar application.