بررسي تنوع ژنتيكي توده‌‌هاي در خطر انقراض سفيدپلت (Populus caspica Bornm.) در جنگل‌‌هاي ميان‌بند شمال ايران

براي بررسي تنوع ژنتيكي درون و بين جمعيت سفيدپلت براساس نشانگر ايزوآنزيمي پراكسيداز و مورفولوژيكي برگ 30 پايه درختي با فواصل بيش از 100 متر از سه رويشگاه ميان‌بند جنگلي واقع در پارك جنگلي گلستان، استخر پشت نكا و مرزن‌‌آباد چالوس انتخاب گرديد. به منظور بررسي فعاليت كمي و كيفي آنزيم پراكسيداز، نمونه هاي شاخه دو ساله از تاج درختان برداشت شد. همچنين از هر پايه 15 برگ مورد اندازه‌‌گيري 13 صفت ريختي برگ قرار گرفتند. بررسي كمي آنزيم پراكسيداز با استفاده از دستگاه اسپكتروفتومتر UV و بررسي كيفي آنزيم پراكسيداز با استفاده از روش پلي اكريل آميد ژل الكتروفورز (PAGE) صورت گرفت. نتايج نشان داد كه صفات تعداد دندانه اصلي برگ، طول دمبرگ، ماده خشك برگ، زاويه بين رگبرگ اصلي و دومين رگبرگ پايين و فاصله پهن‌‌ترين قسمت برگ تا قاعده برگ، صفات كارايي جهت بررسي تنوع مورفولوژيكي اين گونه مي‌‌باشند. در بررسي كمي آنزيم، بيشترين ميزان فعاليت مربوط به رويشگاه مرزن‌‌آباد و كمترين آن مربوط به رويشگاه نكا بود. طبق نتايج كيفي آنزيم پراكسيداز، رويشگاه گلستان (15 هكتار) و نكا (14 هكتار) به‌ترتيب داراي بيشترين و كمترين تنوع درون جمعيتي بودند. تجزيه و تحليل خوشه‌‌اي داده‌‌ها، تمايز مورفولوژيكي و ايزوآنزيمي زيادي را براي درون و بين جمعيت‌‌هاي اين گونه نشان داد و با توجه به آن سه اكوتيپ مرزن‌‌آباد، نكا و گلستان قابل تفكيك است. با وجود اين، نشانگر ايزوآنزيمي پراكسيداز در تفكيك اكوتيپ‌‌ها كارايي بيشتري نشان داد. الگوي باندي پراكسيداز و نشانگر مورفولوژيكي برگ از ميان پايه‌‌هاي نر و ماده درون جامعه اختلافي را نشان نداد.

In order to investigate the genetic diversity within and between populations of Populus caspica Bornm. based on peroxidase enzyme and morphological leaf traits markers, sampling of thirty trees with over one hundred meter distance were selected in three sub mountain forest habitats (Neka, Golestan, Marzanabad). Two-year old branches were taken on trees crown to investigate quantitative and qualitative peroxidase enzyme activities. Thirteen leaf traits were also recorded in morphological study. Quantitative study of peroxidase using UV Spectrophotometer and qualitative studies were performed by polyacrilamide gel electrophoresis (PAGE). Results showed that the number of main serration of leaf, petiole length, leaf dry matter, angle between the main vein and the second vein and the distance down the most broad leaf area to rule leaf were efficient treats for morphological diversity investigation of the species. By quantitative method, the highest and the lowest activity were related to Marzanabad and Neka, respectively. The qualitative results of the enzyme peroxidase showed the most variation within population in Golestan (15 ha) and lowest in Neka habitat (14 ha). Classification of isoenzyme bands and morphological traits showed high genetic differentiation of several genetic classes within and between the populations for the species. Whereas, three ecotypes of Neka, Golestan and Marzanabad were distinguished. However, peroxidase isoenzyme markers showed more efficient to ecotype differentiation. Also, peroxidase band patterns and morphological marker between male and female individuals didn’t show any differences within the populations.